بررسی تغییرات آوایی و فرآیندهای واجی وامواژه های رایج فارسی در ترکی ترکیه امروز

این تحقیق شامل بررسی تغییرات آوایی و فرایندهای واجی 315 واژه فارسی در ترکی ترکیه است که خط آن از سال 1928 میلادی به لاتین تبدیل شده است. تمام تغییرات آوایی مورد تحلیل قرار گرفته و با نمودار نشان داده شده اند. برخی از این واژه های فارسی اصیل و برخی عربی متداول در فارسی هستند که بیشتر از طریق فارسی وارد ترکی شده اند. از ویژگیهای این وامواژه ها عدم تغییر معنایی آنهاست؛ و همگی در ترکی امروزی کاربرد دارند و از متون جدید ترکی اعم از کتب و مطبوعات استخراج شده اند. در متن تحقیق به حکم ضرورت مختصری از ویژگیهای ساختاری سه زبان فارسی و ترکی و عربی و تاریخچه خط و الفبا در زبان ترکی و مختصری از روابط زبانی فارسی و ترکی مورد بررسی قرار گرفته است. با توجه به این که تعداد واکه ها در ترکی بیشتر از فارسی و عربی است، نشان دادن همه آن واکه ها با خط فارسی در ترکی عثمانی میسر نبوده است و برای رفع این مشکل از وجود حروف همخوانی اضافی مانند «ص» و «ط» برای تعیین مشخصه واکه همراه استفاده کرده اند. مشابه این روش در الفبای ترکی «اورخون» نیز متداول بوده و حروف همخوانی مضاعف در الفبای مزبور برای تعیین مشخصه واکه همراه به صورت «خودواحد» عمل می کرده اند. این روش ها در متن مورد تشریح قرار گرفته اند و عدم کارآیی کافی هر دو مورد فوق معلوم شده است. لذا انتخاب خط لاتین برای زبان ترکی از یک نظر قابل توجیه است. اما شواهد موجود در متن کفایت خط فعلی فارسی را برای زبان فارسی به اثبات می رساند. آمار و ارقام نشان می دهد که بیشترین فرایندهای واجی وامواژه های فارسی در ترکی عبارت است از تبدیل و فرایندهای دیگر از قبیل حذف و درج نسبت به تبدیل از بسامد کمتری برخوردارند. در مورد مسئله برخورد زبانها، شواهد موجود در متن از همت و علاقه بی نظیر ترکان عثمانی در راه آموزش و گسترش زبان فارسی حکایت می کند که فراتر از مقوله زبان زیرین و زبان زبرین است.