تحلیل و بررسی روایات مربوط به عالم ذرّ

روایات عالم ذر دو گونه هستند:روایات مفسره که در تفسیرآیه 172 سوره اعراف وارد شده اند وعدد آن ها به ده ها روایت می رسد وروایات فراوان دیگری که ناظر به آیه 172 سوره اعراف نیستند اما معارفی را از آن عالم بیان کرده اند. ارتباط این روایات با آیه ذر (آیه 172سوره اعراف)قابل انکار نیست واز ملاحظه ومطالعه آن ها به خوبی معلوم می شود که از ماجرایی سخن می گوید که آیه بدان اشاره دارد به ویژه آن که بسیاری از آن ها در جواب سوال راوی از این آیه بیان شده اند.اکثر مخالفین قول به عالم ذر آیه وروایات را حمل بر تمثیل ومجاز نموده اندعده ای آن را عالم ملکوت انسان ها دانسته ،وبرخی نیز قائل به عالم ارواح شده انداما آنچه به نظر می رسد این است که با توجه به روایات مختلف که ادعای تواتر در مورد آن شده وبعضی از آن ها صحیح وموثق هستند انکار وجود عالمی به نام عالم ذر که خدا فرزندان آدم را در آن جمع کرده واز آن ها بر ربوبیت خود اقرار گرفته کار دشواری است وتحقق عالم ذر بر روی زمین وپیش از مقطع کنونی نه محال است نه مخالف آیات وروایات می باشد بلکه امری ممکن وبر خاسته از قرآن وروایات است واگر بنا باشد مطلبی را که این همه روایات برآن دلالت می کند نفی کنیم چیزی برای ما باقی نمی ماند واین که آن عالم را به یاد نمی آوریم دلیل بر انکار آن نمی شود