بررسی کتابهای فارسی و تعلیمات اجتماعی مقطع ابتدایی از نظر چگونگی کاربرد نشانگان جنسیتی( مطالعه موردی: کتابهای سال تحصیلی 1390-1389)

کتاب های درسی یکی از مهم ترین عواملی هستند که در اجتماعی کردن کودکان تاثیرگذارند. دانش آموزان دوره دبستان در سنی قرار دارند که آنچه می بینند و می آموزند، ملکه ذهنشان شده و تاثیر آن از بین نخواهد رفت ؛ پس لازم است برای تهیه و تدوین کتاب های درسی دقت بیشتری صورت گیرد و در نگارش و تصویرگری این کتاب ها به زوایای مختلف آن دقت شود. پژوهش حاضر با هدف بررسی چگونگی کاربرد نشانگان جنسیتی در کتاب های فارسی و تعلیمات اجتماعی دوره ابتدایی انجام گرفته و برای نیل به این هدف از روش تحلیل محتوا و نشانه شناسی استفاده شده است . جامعه آماری در این پژوهش کلیه کتاب های فارسی و تعلیمات اجتماعی چاپ شده در سال تحصیلی 90- 1389در مقطع ابتدایی است . شیوه نمونه گیری این تحقیق نمونه گیری غیراحتمالی هدفمند است. بر این اساس، کلیه متون و تصاویری که در آن ها به نوعی زن و مرد و دختر و پسر مطرح شده اند، به صورت کل شمار مورد بررسی قرار گرفته است. ابتدا کتاب های مورد نظر از جهت متغیر های" فراوانی افراد به تفکیک جنس"،" نحوه پوشش زنان و دختران"،" محیطی که افراد در آن نشان داده شده اند"و" نقشی که به زنان و مردان محول شده بود"، از نظر کمی مورد تحلیل محتوا قرار گرفت و سپس به مواردی که خارج از حیطه شمارش بوده، با روش نشانه شناسی پرداخته شد. نتایج به دست آمده نشان می دهد که علی رغم تلاشی که به نظر می رسد مولفان و تصویرگران این کتاب ها برای جبران نواقص موجود در حوزه زن و خانواده مانند کم شمار بودن تعداد زنان در کتاب های درسی، کم تنوع بودن نقش زنان، کلیشه ای شدن حضور زنان در برخی مشاغل خاص و ... کرده اند، هنوز نیز کاستی هایی به خصوص در زمینه نشان دادن جایگاه یک زن کامل و موفق در عرصه اجتماع و خانواده وجود دارد. عدم توجه به حضور زنان در جایگاه هایی که شایستگی شان را دارند نیز در برخی از فصول دیده می شود به عنوان مثال لازم است در فصل «دینی» ، «دانش و دانشمندان»، «هنر و ادب» کتاب های فارسی دوم تا پنجم یا در دروسی که به موضوع ورزش می پردازد، توجه بیشتری به معرفی زنان نمونه شود تا الگویی برای دختران دانش آموز باشد.