مطالعهرسوب شناسی، کانی شناسی و تعیین منشأ کانی های سنگین در نهشته های ماسه ای بخش جنوبی تالاب انزلی

چکیده تالاب انزلی با وسعتی در حدود km2200 در سواحل جنوب غربی دریای خزر در استان گیلان واقع شده است. در منطقه مورد مطالعه به منظور تعیین الگوی توزیع رسوبات، شناسایی فاکتورهای موثر در رسوب گذاری، کانی شناسی و منشأیابی تعداد 27 نمونه از بخش های آبی مختلف تالاب و رودخانه های منتهی به تالاب تهیه شد و از نظر ویژگی های بافتی و کانی شناسی مورد مطالعه قرار گرفت. در رسوبات این منطقه 5 رخساره رسوبی ماسه ای، ماسه با کمی گراول، ماسه گلی با کمی گراول، ماسه گلی و گل ماسه ای تشخیص داده شد که در محیط دلتائی ته نشست شده اند. توزیع اندازه ذرات نشان می دهد که اندازه رسوبات از گراول ریز تا گل متغییر است و بطور متوسط فراوانی گراول 15/0%، ماسه 82% و گل 17% می باشد. ماسه دانه ریز و ماسه خیلی دانه ریز از فراوانترین اندازه ذرات در رسوبات منطقه می باشند. این رسوبات دارای جورشدگی خوب تا بد هستند و از لحاظ گردشدگی از کاملاً گرد شده تا کاملاً زاویه دار متغییر اند. بطوریکه در بخش جنوب غربی منطقه (حوضچه سیاه کشیم) اکثراً ذرات به صورت زاویه دارند و در بخش مرکزی منطقه (حوضچه هندخاله و کانال های ورودی آب تالاب به دریا) ذرات به صورت زاویه دار تا گرد شده اند. همچنین در بخش شرقی (حوضچه شیجان) ذرات غالباً به صورت گرد شده تا نیمه گرد شده اند. بنابراین وجود ذرات زاویه دار حاکی حمل و نقل کوتاه و ذرات گرد شده (کوارتز و کانی های سنگین) حاکی از حمل و نقل طولانی است. پتروگرافی نهشته های ماسه ای تالاب انزلی نشان می دهد که رسوبات به ترتیب فراوانی از 1/40% خرده سنگ های آذرین (72/23% آذرین بیرونی، 38/16% آذرین درونی)، 5/12% دگرگونی، 12% رسوبی، 71/24% کانی های سبک (7/13% کوارتز، 56/10% فلدسپات) و 88/10% سنگین (23/7 سنگین روشن، 66/3% تیره) تشکیل شده اند. در این میان خرده سنگ های گرانیت، پگماتیت، گابرو، دیوریت، بازالت، آندزیت، توف، اسلیت، فیلیت، انواع شیست ها، گنایس، کوارتزیت، مرمر، کربنات، ماسه سنگ، سیلت استون، چرت و کانی های سبک کوارتز، فلدسپات، مسکوویت و مجموعه کانی های سنگین پیروکسن، بیوتیت، آمفیبول، اپیدوت، کلریت، آپاتیت، گارنت، سیلیمانیت، تورمالین، اسفن، اسپینل، زیرکن، هماتیت، گوتیت، مگنتیت، پیریت و لیمونیت شناسایی شده اند. خرده سنگ های آذرین درونی، خرده سنگ های رسوبی، کوارتز و کانی های سنگین از جنوب غرب تالاب به سمت شرق، یک روند کاهشی را نشان می دهند و خرده سنگ های آذرین بیرونی به سمت شرق تالاب، با یک روند افزایشی همراه هستند. خرده سنگ های دگرگونی در قسمت مرکزی تالاب فراوانی کمتری را دارند. با ترسیم داده های اجزای تشکیل دهنده بر روی نمودار مثلثی فولک ترکیب آنها را (معادل سنگی) لیتارنایت تا فلدسپات لیتارنایت نشان می دهد. همچنین با استفاده از دیاگرام مثلثی دیکنسون (q-f-l) می توان نتیجه گرفت که به احتمال زیاد رسوبات ماسه ای این ناحیه از خاستگاهی با موقعیت تکتونیکی قوس ماگمایی سرچشمه گرفته اند.