نقش اسماء الهی در هستی از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی

چکیده این رساله با هدف شناخت چگونگی نقش اسماء الهی در عالم تکوین، شناخت ماهیت و نحوه ی وجود اسماء الهی در هستی، شناسایی نحوه ی نقش و تأثیر اسماء جمالیه و جلالیه در هدایت و ضلالت مخلوقات و نیز پی بردن به چگونگی نقش اسماء و صفات الهی در رسیدن انسان به مقام خلیفه اللهی آن هم از دیدگاه دو دانشمند فلسفه و عرفان اسلامی یعنی صدرالمتألهین و علامه طباطبایی (رحمت الله علیهما) نگاشته شده است. روش نگارش پایان نامه توصیفی- اسنادی و به صورت تحلیل محتوا می باشد. از دیدگاه این دو شخصیت اسماء الهی در حقیقت محمولات عقلی و کمالات وجودی اند و صرف لفظ نیستند و دارای ویژگی هایی هم چون بساطت، لاحدی، احسن بودن و عینیت با ذات می باشند و لذا وسیله ی کسب شناخت و معرفت به سوی خداوند متعال هستند. اسماء الله اولین مخلوق باری تعالی و واسطه ی فیض در عالم هستی اند. از دیدگاه ملاصدرا و علامه طباطبایی صراط مستقیم راه توحید و راه هدایت و دربرگیرنده ی همه ی اسماء الهی می باشد و خدای تعالی است که با اسماء و صفات جمالیه و جلالیه ی خویش مخلوقات را به سوی حق راهنمایی و هدایت می کند. هر دو شخصیت با تکیه بر عینیت صفات الهی تقابل و تضاد آن ها را نفی کرده و معتقد به عمومیت و شمول برخی ازاسماء نسبت به بعضی دیگر می-باشند. برخی از اسماء الهی که نحوه ی هدایت از طریق آن اسماء در این رساله از دیدگاه ملاصدرا و علامه شرح داده شده «رب» و «رحمان ورحیم» و «ضارّ» هستند که به نوبه ی خود نسبت به بعضی از اسماء دیگر دارای عمومیت می باشند. تعلیم اسماء الهی توسط خداوند به انسان و آفرینش او به گونه ای که ظرفیت مظهریت جامع آن اسماء را در سایه ی محبت و اطاعت خداوند متعال به دست می آورد، از دیدگاه این دو فیلسوف علت حقیقی رسیدن او به مقام خلیفه اللهی است و کامل ترین انسان و مظهر اسم اعظم خداوند حضرت محمد (صلی الله علیه و آله و سلّم) است که تجلی تام و تمام اسماء الهی در هستی می باشد.