بررسی اثرات اجرای طرح هادی روستایی بر روی روستاهای شهرستان آمل

چکیده علیرغم رشد شتابان شهری و آهنگ کاهش جمعیت نقاط روستایی به دلایل مختلف اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی هنوز بسیاری از سکونتگاههای روستایی از نقاط فعال بوده و بخش وسیعی از جمعیت کشور را در خود جای دادند. حفظ قابلیتهای این نقاط در نگهداشت جمعیت و تداوم فعالیت آنها منوط به فراهم سازی زیرساختهای تولید و خدمات و مهیا نمودن شرایط مناسب زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی فضاهای مذکور است که تحقق آن نیازمند به نگرش و برنامه ریزی فرابخشی در حوزه روستایی است. یکی از ابزارهایی که شرایط مناسب تر فوق الذکر را در نقاط روستایی فراهم می سازد ساماندهی فضایی- کالبدی این نقاط است که با تهیه و اجرای طرحهای هادی روستایی زمینه های تحقق آن فراهم می شود. تحقیق مورد نظر به بررسی اثرات اجرای طرح های هادی در روستاهای شهرستان آمل می پردازد. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی آثار کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست محیطی اجرای طرح های هادی روستایی در روستاهای شهرستان آمل می باشد. روش تحقیق در این مطالعه توصیفی و تحلیلی است و بخش عمده داده های مورد استفاده بر اساس مطالعه میدانی و تکمیل پرسشنامه از روستاهای نمونه و انجام مصاحبه با مسئولین محلی و دست اندرکاران اجرایی طرح های هادی روستایی بوده است. روایی محتوایی پرسشنامه با استفاده از نظرات متخصصان تأیید و جهت تعیین پایایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد (بالای 0.7)، که نشان از پایا بودن ابزار اندازه گیری بود. جامعه آماری این تحقیق روستاییان ساکن در روستاهای شهرستان آمل می باشند که طرح هادی در آن اجرا شده است. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران تعیین و روش نمونه-گیری تصادفی برای روستاییان متناسب بود به طوریکه برای جامعه آماری روستاییان 260 نفر تعیین گردید. جهت تجزیه و تحلیل داده ها از آماره های توصیفی و استنباطی نظیر درصد فراوانی، میانگین، ضریب تغییرات، آزمون ویل کاکسون، ضریب همبستگی اسپیرمن و رگرسیون استفاده گردید. در بین آثار اجرای طرح هادی از دیدگاه روستاییان، وضعیت هدایت آبهای سطحی، وضعیت جمع آوری زباله، میزان ضابطه مندی ساخت و ساز مسکن، ساماندهی معابر اصلی، میزان تمایل به ماندگاری در روستا، بهبود وضعیت خدمات زیربنایی، میزان افزایش قیمت املاک و زمین، وضعیت مشارکت روستاییان در اجرا و نگهداری طرح ها و تأسیسات عمرانی، بهبود وضعیت خدمات روبنایی، بهبود در دسترسی به نهاده های کشاورزی و بازار فروش برای محصولات کشاورزی، زیبایی روستا، پیاده رو سازی معابر، بهبود میزان درآمد، توسعه فضای سبز روستا، بهبود وضعیت اشتغال، وضعیت دفع فاضلاب خانگی، اقدامات بنیاد برای جلب مشارکت روستاییان و وضعیت کیفیت معابر فرعی به ترتیب اولویت رتبه بندی شده اند. نتایج رگرسیون در روستاهای با دامنه رضایت بالا بیانگر آن است که متغیر وابسته رضایت افراد از اجرای طرح، متأثر از متغیرهایی همچون میزان تأثیر طرح بهبود درآمد و میزان اشتغال روستاییان، زمینه سازی بنیاد مسکن برای مشارکت روستاییان، زیبایی روستا، میزان دسترسی به نهاده های تولید و بازار فروش محصولات کشاورزی، وضعیت مشارکت روستاییان در امور عمرانی، وضعیت خدمات ورزشی، وضعیت هدایت آبهای سطحی، وضعیت دفع فاضلاب خانگی و وضعیت ساماندهی معابر می باشد. مجموع این متغیرها حدود 58.2 درصد از تغییرات متغیر وابسته خود را تبیین کرده است. ضمن اینکه متغیر وابسته رضایت افراد از اجرای طرح در روستاهای با میانگین رضایت پایین، متأثر از متغیرهایی همچون میزان تأثیر طرح در بهبود خدمات فرهنگی، ساماندهی معابر فرعی، وضعیت مشارکت روستاییان در امور عمرانی، میزان دسترسی به نهاده های تولید و بازار فروش محصولات کشاورزی، زیبایی روستا، وضعیت خدمات درمانی و زمینه سازی بنیاد مسکن برای مشارکت روستاییان می باشد. مجموع این متغیرها حدود 64.5 درصد از تغییرات متغیر وابسته خود را تبیین کرده است.