تحلیل هزینه- اثربخشی کتاب های چاپی لاتین و پایگاه های اطلاعاتی مقالات تمام متن الکترونیکی لاتین دانشگاه فردوسی مشهد در حوزه های موضوعی علوم انسانی- اجتماعی و فنی- مهندسی در سال 2010

هدف پژوهش حاضر، بررسی هزینه- اثربخشی کتاب های چاپی لاتین و پایگاه های اطلاعاتی مقالات تمام متن الکترونیکی لاتین دانشگاه فردوسی مشهد در دو حوزه موضوعی علوم انسانی- اجتماعی و فنی- مهندسی می باشد. بخش اول پژوهش با رویکردی کیفی و با استفاده از دو سوال پژوهشی به تشریح راهکارهای فعلی مجموعه سازی و ارائه پیشنهادها و راهکارهایی درباره انتخاب مناسب کتاب های چاپی و پایگاه های اطلاعاتی لاتین می پردازد. جامعه آماری برای پاسخگویی به سوالات این بخش دست اندرکاران بخش سفارشات در دانشکده های حوزه های موضوعی علوم انسانی- اجتماعی و فنی- مهندسی بودند که با روش نمونه گیری غیر احتمالی افزایشی انتخاب شدند. بخش دوم پژوهش با رویکردی کمّی و با کمک سه فرضیه پژوهشی به تعیین میزان استفاده کاربران (دانشجویان، اعضای هیأت علمی و دیگر کارکنان دانشگاه فردوسی مشهد) و تعیین هزینه های خرید کتاب های چاپی و هزینه های اشتراک پایگاه های اطلاعاتی لاتین پرداخت. جامعه آماری این قسمت پژوهش عبارت بودند از 1897 عنوان کتاب چاپی لاتین و پایگاه های اطلاعاتی مقالات تمام متن الکترونیکی لاتین (elsvier؛ proquest؛ springer؛ scopus؛ ieee؛ acs؛ asme؛ ebsco؛ emerald؛ oxford؛ sage publication و wiley). درباره کتاب های چاپی از نمونه گیری تصادفی طبقه ای استفاده شد و با استفاده از فرمول مورگان و کرجسی حجم نمونه 320 عنوان تعیین شد. ارزشیابی مجموعه در این پژوهش از سه روش علمی "بررسی دیدگاه دست اندرکاران امر سفارشات در مورد مجموعه، با توجه به اسناد و مدارک مجموعه سازی"، شمارش "فراوانی استفاده" و "تحلیل هزینه- اثربخشی" انجام پذیرفت. در این راستا برای گردآوری اطلاعات، از ابزارها و روش های بررسی اسنادی، مشاهده و مصاحبه استفاده شد. در ابتدا با بررسی اسنادی، اسناد و مدارک کتابخانه ای مانند "قبض های انبار کتاب های چاپی"، "دفتر ثبت کتاب های چاپی" و "توافق نامه-های مجوز استفاده" پایگاه های اطلاعاتی، جهت تعیین تعداد کل جامعه و حجم نمونه مورد استفاده قرار گرفتند. پس از تعیین نمونه ها، برخی اطلاعات دیگر، مانند قیمت خرید کتاب های چاپی و قیمت اشتراک پایگاه های اطلاعاتی از طریق این ابزارها گردآوری شدند. جهت مطالعه رفتار کاربران و میزان استفاده آنها از منابع به روش مشاهده (ثبت وقایع) عمل شد. در این راستا با بررسی رخدادهای امانت نرم افزار سیمرغ برای کتاب های چاپی و همچنین بررسی این رخدادها از طریق "تحلیل گزارش های تراکنش" برای پایگاه های اطلاعاتی، آثار به جا مانده از رفتارهای کاربران استخراج گردید. درباره سیاست-های مجموعه سازی نیز اطلاعات از طریق بررسی اسناد و مدارک و نیز "مصاحبه متمرکز گروهی" با دست اندرکاران سفارشات کتابخانه های مورد مطالعه انجام گرفت. یافته های پژوهش نشان داد، کتابخانه های دانشگاه فردوسی مشهد در ارتباط با کتاب های چاپی و پایگاه های اطلاعاتی، از روش ها و رویه های اصولی و علمی مجموعه سازی استفاده نمی کنند. در نهایت آزمون فرضیه های پژوهش نشان داد: 1. میزان استفاده از کتاب های چاپی لاتین در حوزه فنی- مهندسی بیشتر از حوزه علوم انسانی- اجتماعی است؛ 2. میزان استفاده کاربران در حوزه های موضوعی علوم انسانی- اجتماعی و فنی- مهندسی از پایگاه های اطلاعاتی لاتین بیشتر از کتاب های چاپی لاتین است؛ 3. هزینه- اثربخشی پایگاه های اطلاعاتی لاتین در حوزه فنی- مهندسی بیشتر از حوزه علوم انسانی- اجتماعی است؛ 4. هزینه- اثربخشی کتاب های چاپی لاتین در حوزه فنی- مهندسی بیشتر از حوزه علوم انسانی- اجتماعی است.