تحلیل تاثیر شکل شهر بر رفتار سفر غیرکاری شهروندان (مطالعه موردی: 10 محله در شهر اصفهان)

چکیده جهان امروز با چالش های فراوانی در حوزه جابجایی از جمله مصرف بالای سوخت، آلودگی هوا، شلوغی خیابانها،کاهش فعالیت فیزیکی، نا امنی عابرین و غیره روبرو است که بسیاری از آنها ناشی از وابستگی به اتومبیل بوده و ریشه و علل اصلی آن را می توان در ضعف روابط بین کاربری زمین و حمل و نقل یا به عبارت دیگر شکل های شهری پیاده گریز و تشویق کننده سفرهای موتوری جستجو کرد. پایان نامه حاضر پژوهشی کاربردی و در زمره تحقیقات همبستگی است که سعی دارد با تحلیل چگونگی ارتباط بین متغیرهای شکل شهری و رفتار سفر شهروندان به نتایجی مستدل و کاربردی جهت ارتقاء سیاست های کاربری زمین دست یابد. برای این منظور، ابتدا با استفاده از مطالعات کتابخانه ای و اسنادی به بررسی دیدگاه های نظری مرتبط با موضوع تحقیق پرداخته شده است. اصولی همچون پیاده مداری، ترکیب کاربری ها، پیوستگی شبکه معابر و تقویت حمل و نقل عمومی، اصول مشترک این دیدگاه ها در کاهش وابستگی به اتومبیل و تقویت پیاده مداری و حمل ونقل عمومی است. پس از دیدگاه های نظری، مروری گسترده بر ابعاد و ادبیات تحقیق شده که به اجمال می توان گفت؛ در پیشینه تحقیق مولفه های شکل شهری از جمله تراکم، قابلیت دسترسی و طراحی، متغیرهای مستقل، فراوانی سفر با گزینه های مختلف، متغیرهای وابسته و وضعیت اجتماعی – اقتصادی متغیرهای کنترل بوده اند. در واکاوی ارتباط بین متغیرها و جمع آوری داده ها نیز رویکرد جزءنگر که رفتار تک تک سفرکنندگان را مد نظر دارد از مهمترین و پرکاربردترین رویکردها در بین رویکردهای موجود می باشد. در ادامه مباحث فوق، پس از درک ابعاد تحقیق، با کمک روش فراتحلیل و بکارگیری دو معیار الاستیسیته و علامت تاثیر در سطح معنی داری آماری، نتایج متنوع مطالعات پیشین ترکیب و تعمیم داده شده است. پس از این دو بخش، چارچوب نظری و عملیاتی تحقیق تدوین و در آن 5 دسته متغیر تعریف گردیده است.متغیرهای عینی شکل شهر و متغیرهای درک شده از محیط به عنوان متغیرهای مستقل و متغیرهای نگرش افراد به سفر و متغیرهای اجتماعی-اقتصادی نیز به عنوان متغیرهای کنترل انتخاب گردیده اند. فراوانی سفر با اتومبیل، اتوبوس و پیاده روی، و همچنین تعداد دفعات پیاده روی و قدم زنی، ورزش و نرمش و پیاده روی برای خرید نیز متغیرهای وابسته تعریف گردیده اند. متغیرهای عینی شکل شهر با محاسبه بر روی نقشه و سایر متغیرها با کمک پرسشنامه استاندارد از سطح محلات دهگانه مورد مطالعه واقع در حوزه شمال اصفهان جمع آوری گردیده اند. در تحلیل متغیرهای فوق علاوه بر روش های آماری توصیفی و روش تحلیل عاملی، از روش تحلیل واریانس، رگرسیون خطی چند متغیره و همبستگی جزئی نیز استفاده شده است. نتایج تحلیل واریانس نشان می دهد؛ در سطح آماری 0.05= ? اختلاف میانگین همه متغیرهای وابسته در سطح محلات معنی دار می باشد. در تحلیل ارتباط بین متغیرها نیز، برای هر متغیر وابسته پنج بار روش رگرسیون با ترکیب متفاوت از متغیرهای مستقل بکار گرفته شده است که در آخرین رگرسیون همه متغیرها اعم از مستقل و کنترل حضور داشته اند. بر اساس همین رگرسیون به اجمال می توان گفت؛ شاخص های مرتبط با تراکم تنها با سه متغیر وابسته اول، شاخص های قابلیت دسترسی با همه متغیرهای وابسته، شاخص های طراحی با دو متغیر اول و همچنین آخرین متغیر وابسته و عامل های مربوط به متغیرهای درک شده نیز با همه متغیرهای وابسته در سطح 0.05= ? دارای ارتباط معنی دار می باشند. در پایان نیز همبستگی دو به دو متغیرهای مستقل و وابسته با کنترل متغیرهای اجتماعی- اقتصادی و نگرش افراد به سفر بررسی گردیده است.که نتایج حاکی از آن است که همه متغیرهای مذکور و شاخص های آنها حداقل با یکی از متغیرهای وابسته دارای ارتباط معنی دار می باشند. واژگان کلیدی: شکل شهر، رفتار سفر، سفر غیر کاری، فراتحلیل، رگرسیون خطی چند متغیره