تعیین فرگشت ساختاری گروه شمشک از تریاس پایانی تا ژوراسیک میانی دره بلده (سلسله جبال البرز، شمال ایران) بر پایه مطالعات تنش دیرینه

به منظور تحلیل تنش دیرینه در بازه زمانی نورین تا باژوسین زیرین و همزمان با رسوبگذاری گروه شمشک در دره بلده واقع در زون ساختاری البرز مرکزی، تعداد 373 سطح گسله به همراه خش لغزهای آن در قالب 29 ایستگاه برداشت گردید. در 24 ایستگاه بواسطه وجود گسل های همزمان با رسوبگذاری (265 سطح گسله) مناسب برای تعیین سوی تنش دیرینه انتخاب گردید. برای تحلیل تنش مسبب این گسل ها از روش وارون سازی جدید (new direct inversion method, invd) استفاده شده است. با توجه به نتایج بدست آمده از تحلیل این ایستگاه ها و حضور غالب گسل های نرمال همزمان با رسوبگذاری گروه شمشک، مشخص شد که در زمان نورین تا باژوسین زیرین، رژیم زمین ساختی کششی در منطقه حاکم بوده که همین امر بهمراه فرونشست حرارتی سبب افزایش ستبرای این گروه چینه شناسی گردیده است. با توجه به جهت گیری 3? بدست آمده از تحلیل گسل های نرمال فعال در زمان رسوبگذاری گروه شمشک، سوی کشش در دو راستای اصلی ene (°060) و nne (°024) تشخیص داده شد. هم چنین یک جهت کشش فرعی در راستای wnw (°312) نیز مشاهده شده است که بیانگر وجود حوضه های برشی- کششی در منطقه می باشد. طی تریاس- ژوراسیک لبه جنوبی لورازیا به سمت جنوب حرکت کرده (از حدود مدار 30 درجه به 15 درجه) و همچنین راستای آن در حدود 40-50 درجه در جهت عقربه های ساعت گردش می کند. این امر باعث می شود که در ابتدای رسوبگذاری گروه شمشک کشش شمالی- جنوبی حاکم باشد که پس از گردش صفحه لورآزیا، کشش شمال خاوری- جنوب باختری غالب شده است؛ بعلاوه در طی نورین- رتین و توآرسین- آلنین رسوبگذاری و فرونشست حوضه رسوبی شمشک شدیدتر بوده است، این امر سبب شده تا راستاهای اصلی ذکر شده بصورت مجزا از هم مشاهده شوند. کششی فرعی که در راستای wnw-ese (°312- °276)، مشاهده می شود؛ در واقع چرخش 90 درجه ای (جابجایی) همان راستای کشش اصلی شمالی- جنوبی است. هنگامی که نسبت ? به صفر نزدیک (کمتر از4/0) میشود احتمال جابجایی بین محورهای 2? و 3? بالا میرود، و حوضه هایی با ساختار کششی دوجهتی شکل می گیرند. در حدود 70% از ایستگاه هایی که کشش wnw-ese را نشان می دهند، نسبت ? پایینی دارند؛ که همین امر می تواند توجیه کننده جابجایی محور 3? آنها با 2? راستای اصلی کشش باشد. یکی از علل جابجایی بین محورهای اصلی تنش، انیزوتروپی لیتوسفر در آن ناحیه است. در نتیجه می توان اینگونه نوشت که در نواحی ایستگاه های فوق الذکر و همچنین ایستگاه هایی با سیستم امتدادلغز که جهت 3? در آنها با این راستای کشش همراه است؛ انیزوتروپی در سنگ های پوسته ای حوضه تشکیل، بالا بوده است.