بررسی تنوع ژنتیکی برخی از گونه های گل لاله ایران(.tulipa l) با استفاده از نشانگرهای مولکولی

گل لاله (tulipa l.) مهمترین گل پیازی در جهان بوده و پراکنش بالایی در بسیاری از مناطق کشور دارد. بطوری که در برخی از منابع از کشور ایران به عنوان خاستگاه این گیاه ارزشمند یاد می شود. این جنس از خانواده سوسنیان (liliacea) و مشتمل بر حدود یک صد گونه می باشد؛ که از این بین 19 گونه آن در ایران وجود داشته و چهار گونه نیز بومی ایران گزارش شده است. در این پژوهش تنوع مورفولوژیکی و مولکولی برخی از ژنوتیپ های لاله ایران با استفاده از نشانگرهای مورفولوژیکی و مولکولی مورد بررسی قرار گرفت. مراحل اجرایی پروژه بدین گونه صورت گرفت که ابتدا نمونه های گیاهی به دو شکل نمونه هرباریومی و نمونه های برگ فریز شده از 12 استان کشور در بهار1390 به ترتیب اقلیم هر استان جمع آوری و شناسایی گردید. پس از جمع آوری نمونه های گیاهی تنوع مورفولوژیک تمامی ژنوتیپ ها با اندازه گیری دو دسته صفات کمی و کیفی شامل طول کل ساقه، ارتفاع گیاه، قطر ساقه، طول برگ، مساحت برگ، تعداد برگ، طول گلبرگ، مساحت گلبرگ، طول پرچم، طول مادگی، طول پیاز، قطر پیاز، رنگ گل، حاشیه زرد رنگ اطراف لکه های تیره قاعده داخلی گلبرگ، معطر بودن، نوارهای ارغوانی روی برگ، میزان تراکم کرک سوخ، وجود چین خوردگی حاشیه برگ بررسی شد و دندروگرام بین ژنوتیپ ها با استفاده از میزان تشابه و تفاوت بین صفات مورفولوژیک رسم گردید. نتایج حاصل از تجزیه واریانس صفات مورفولوژیک کمٌی ارزیابی شده، نشان داد که اثر گونه و اثر ژنوتیپ در کلیه صفات معنی دار بوده و دندروگرام در فاصله 4 ژنوتیپ ها را به هفت گروه تقسیم نمود. در بخش بررسی تنوع ژنتیکی پس از استخراج دی.ان.ای، در گام نخست با استفاده از یک نشانگر عمومی میزان تنوع ژنتیکی تعدادی از نمونه ها مورد بررسی قرار گرفت و پس از آن با استفاده از یک نشانگر تخصصی تر میزان تشابه و تفاوت بین ژنوتیپ ها بررسی و فاصله ژنتیکی درون گونه ها و بین گونه ها مشخص گردید. نتایج حاصل از هر دو نشانگر مولکولی رپید و ای.اف.ال.پی میزان تنوع بالای درون گونه ای و بین گونه ای را در بین ژنوتیپ های مورد مطالعه نشان داد. مقایسه نتایج بین نشانگرهای مورد استفاده نشان داد در بسیاری از موارد در تشابه و فاصله موجود در بین ژنوتیپ ها مشابه یکدیگر بودند و تنها در برخی از ژنوتیپ های مورد مطالعه نتایج دو نشانگر تفاوت داشته و دندروگرام حاصله کاملا با یکدیگر یکسان نبود. با 14 آغازگر مورد استفاده در نشانگر مولکولی رپید 67 باند چندشکل و با بکاربردن 12 آغازگر در نشانگر مولکولی ای.اف.ال.پی. 304 باند چند شکل مشاهده گردید. درصد تنوع بین گونه ای در نشانگر مولکولی رپید به میزان 57 درصد و تنوع درون گونه ای 43 درصد و در نشانگر مولکولی رپید درصد تنوع بین گونه ای 49 درصد و درصد تنوع درون گونه ای 51 بدست آمد.