ترکیب شیمیایی، فعالیت ضد میکروبی و ضد لیشمانیایی روغن فرار کرفس کوهی

میکروارگانیسم های بیماری زا یا فساد زای مواد غذایی سالانه سبب بروز خسارت های اقتصادی فراوان در سراسر جهان می گردند. همچنین استفاده بی رویه از نگه دارنده های ضد میکروبی غذایی و دارو ها یا ترکیبات شیمیایی ضد باکتریایی و ضد انگلی در دهه های اخیر سبب پدید آمدن انواع گوناگون مقاومت های میکروبی شده است. سمیت دارویی نیز یکی دیگر از عوارض نا مطلوب ترکیبات شیمیایی است. بنابراین این پژوهش با هدف بررسی ترکیب شیمیایی، فعالیت ضد میکروبی منفرد و ترکیبی و فعالیت ضد لیشمانیایی روغن فرار گیاه کرفس کوهی به دست آمده از اکوتیپ کهگیلویه و بویراحمد انجام شد. روغن فرار با سیستم اسانس گیر مجهز به کلونجر به دست آمد. سپس روغن فرار به کروماتوگرافی گازی و کروماتوگرافی مزدوج با طیف سنج جرمی تزریق شده خاصیت ضد میکروبی منفرد و ترکیبی به ترتیب با روش های رقت سازی میکرو براث و تیتراسیون چکربورد ارزیابی گردید. خاصیت ضد لیشمانیایی روغن فرار کرفس کوهی با تهیه غلظت های مختلف روغن فرار در محیط های کشت اختصاصی و شمارش انگل در زمان های گوناگون بررسی شد. نتایج آنالیز شیمیایی نشان داد که بالاترین و کمترین میزان ترکیبات به ترتیب سسکوئی ترپن های هیدروکربنی (77/51 درصد) و مونوترپن های اکسیژنه (7/2 درصد) تعلق دارد. روغن فرار کرفس کوهی دارای خاصیت ضد میکروبی ضعیف تا متوسط علیه میکروارگانیسم ها بود. حساس ترین و مقاوم ترین میکروارگانیسم ها به ترتیب لیستریا مونوسایتوژنز (750 میکروگرم در هر میلی لیترmic=) و سودوموناس آئروژینوزا (500 میکروگرم در هر میلی لیترmic=) بودند. خاصیت ضدمیکروبی ترکیبی (روغن فرار کرفس کوهی + روغن فرار دارچین) سبب بروز پدیده هم افزایی (1-625/0fici=) یا افزایشی (5/0-375/0fici=) شد، که بسیار نوید بخش و امیدوار کننده می باشد. خاصیت ضد لیشمانیایی روغن فرار کرفس کوهی با افزایش غلظت از 5/1 به 10 درصد و افزایش زمان از 24 ساعت به 72 ساعت به خصوص در دوزهای بالا تشدید شد. هرچند خاصیت ضد لیشمانیایی روغن فرار کرفس کوهی در بالاترین و موثرترین غلظت و زمان (10 درصد و 72 ساعت) از داروی استاندارد گلوکانتیم ضعیف تر و اختلاف نتایج بین این دو معنی دار (05/0p<) بود. در پایان می توان نتیجه گرفت که از روغن فرار کرفس کوهی می توان به صورت ترکیبی یا یک روغن فرار دیگر مانند دارچین نتایج ضد میکروبی قدرتمندتری را به دست آورد. لازم به ذکر است خاصیت ضد لیشمانیایی روغن فرار کرفس کوهی به تنهایی نمی تواند به اندازه داروی شیمیایی انتخابی موثر واقع شود و شاید استفاده ترکیبی از روغن فرار کرفس کوهی با گلوکانتیم در تحقیقات آینده نتایج بهتری را در بر داشته باشد.