اثر باکتری های ریزوسفری ارتقادهنده ی رشد گیاه بر گیاه پالایی سرب توسط آفتابگردان در یک خاک حاوی سرب با سابقه دراز مدت

مطالعه ی حاضر به منظور جداسازی و شناسایی ریزوباکتری های متحمل به سرب که قادر به ارتقای رشد گیاهان تحت شرایط بروز تنش فلزات سنگین بوده و از توانایی افزایش زیست فراهمی سرب برای گیاهان پالایش دهنده ی خاک های آلوده به این فلز سنگین برخوردار هستند و همچنین ارزیابی تأثیر آن ها بر جذب سرب توسط گیاه آفتابگردان (helianthus annus l.) در شرایط گلخانه به اجرا در آمد. این مطالعه در یک خاک آلوده در مجاورت معدن سرب باما نزدیک شهر سپاهان شهر (استان اصفهان) صورت گرفت. ریزوباکتری های متحمل به سرب جدا شده از خاک آلوده به این فلز به صورت rhodococcus sp.، bacillus stearothermophilus strain a، corynebacterium sp.، bacillus pumilus، mycobacterium sp.، bacillus stearothermophilus strain b، bacillus licheniformis و bacillus sp. شناسایی گردیدند. تمامی باکتری های جدا شده قادر به تحمل غلظت های بالای سرب بودند به گونه ای که حداقل غلظت بازدارندگی سرب (mic) این باکتری ها در دامنه ی 1100 تا 1720 میلی گرم بر لیتر (3/3 تا 19/5 میلی مولار) متغیر بود. به علاوه، تمامی سویه های باکتریایی جدا شده از توانایی تولید هورمون گیاهی ایندول استیک اسید (iaa) (از 53/3 تا 64/43 میلی گرم بر لیتر) و کلات زیستی سیدروفور (از 74/57 تا 24/86 درصد) برخوردار بودند. با این وجود، باکتری های bacillus stearothermophilus strain a، mycobacterium sp.، bacillus stearothermophilus strain b، bacillus licheniformis و bacillus sp. توانایی تولید آنزیم باکتریایی acc-دی آمیناز را داشتند. تلقیح محیط کشت با سویه ی باکتریایی corynebacterium sp. نیز سبب افزایش معنی دار غلظت سرب قابل جذب گردید. تمامی ریزوباکتری های جدا شده از خاک آلوده، به واسطه ی برخورداری از صفات محرک رشدی توانستند به طور معنی دار رشد ریشه ی گیاهچه های آفتابگردان را تحت شرایط آزمایشگاهی و در حضور 50 میلی گرم بر لیتر سرب، ارتقا داده و بدین طریق سبب افزایش شاخص تحمل آن ها گردیدند. تلقیح بوته های آفتابگردان رقم رکورد توسط ریزوباکتری های bacillus licheniformis، rhodococcus sp. و corynebacterium sp. سبب افزایش محسوس رشد بوته های آفتابگردان در خاک آلوده به سرب نسبت بوته های تلقیح نشده، گردید. اغلب ریزوباکتری های جدا شده از خاک آلوده توانستند غلظت سرب اندام هوایی و ریشه بوته های آفتابگردان را به طور معنی دار در مقایسه با تیمار بدون تلقیح افزایش دهند. نتایج مطالعه ی حاضر نشان داد که کاربرد مایه ی تلقیح ریزوباکتری های متحمل به سرب محرک رشد گیاه می تواند سبب افزایش قابل توجه زیست توده تولیدی بوته های آفتابگردان در خاک های آلوده به این فلز و همچنین، ارتقای جذب آن توسط ریشه های گیاه و متعاقباً بهبود نسبی درصد انتقال سرب از ریشه های گیاه به سمت اندام های هوایی آن گردد. نتایج حاکی است که سرب جذب شده توسط آفتابگردان در ریشه های این گیاه تجمع می یابد، زیرا که فاکتور انتقال سرب کمتر از یک بود. با این وجود، فاکتور انتقال بوته های تلقیح شده با ریزوباکتری corynebacterium sp. ملموس تر و به مقادیر گونه های بیش اندوز نزدیک تر بود.