ارزیابی خصوصیات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی برخی توده های ‏نعناع بومی استان لرستان

‏ نعناع گیاهی است علفی و چند ساله با نام علمی ‏mentha longifolia‏ که از نظر دارویی ‏محرک، مقوی، ضد اسپاسم، ضد نفخ، منقبض کننده کیسه صفرا، آرام بخش و ملایم است. از مواد ‏موثره آن در صنایع مختلف غذایی، داروسازی، آرایشی و بهداشتی استفاده می شود. در این تحقیق بر ‏اساس طرح کاملاً تصادفی، از پنج منطقه رویشی واقع در استان لرستان شامل دورود، خرم آباد، ازنا، ‏بروجرد و الشتر به منظور ارزیابی خصوصیات مورفولو‍‍ژیک و همچنین میزان اسانس و مقادیر ‏پولگون و 1و8- سینئول موجود در اسانس، در زمان گل دهی کامل نمونه برداری انجام گرفت. ‏متغیرهای اندازه گیری شده شامل خصوصیات مورفولوژیک (ارتفاع گیاه، تعداد شاخه های فرعی، قطر ‏ساقه اصلی، تعداد برگ، طول و عرض برگ، تعداد گل آذین و طول گل آذین)، وزن تر و خشک، ‏میزان اسانس و مقادیر پولگون و 1و8- سینئول موجود در اسانس بودند. استخراج اسانس با دستگاه ‏کلونجر و اندازه گیری پولگون و 1و8- سینئول با استفاده از دستگاه ‏hplc‏ انجام گرفت. نتایج نشان ‏داد که بیشترین ارتفاع بوته (4/137 سانتی متر) و کمترین (8/107 سانتی متر) به ترتیب مربوط به ‏مناطق ازنا و خرم آباد بودند. نمونه الشتر بیشترین تعداد شاخه در بوته، تعداد برگ در بوته، تعداد گل ‏آذین در بوته و وزن تر (16/114 گرم) و خشک (82/33 گرم) را دارا بود. قطر ساقه اصلی در نمونه ‏این منطقه نسبت به بقیه مناطق بیشتر بود. نمونه های دورود طویل ترین برگ ها و نمونه های الشتر ‏کوتاه ترین برگ ها را داشتند. طول گل آذین در گیاهان منطقه خرم آباد بیشتر و ازنا کمتر از بقیه مناطق ‏بود. بیشترین میزان اسانس (36/2 درصد) و کمترین (92/1 درصد) به ترتیب در گیاهان جمع آوری ‏شده از مناطق خرم آباد و الشتر به دست آمد. همچنین نتایج نشان داد که بیشترین میزان پولگون ‏دراسانس استخراج شده از منطقه خرم آباد (17/36 درصد) و کمترین میزان این ماده در اسانس ‏منطقه الشتر (4/10 درصد) و بروجرد (73/11 درصد) وجود دارد. بیشترین میزان 1و8- سینئول ‏‏(77/0 درصد) در اسانس منطقه خرم آباد و کمترین (2/0 درصد) میزان آن در منطقه الشتر به دست ‏آمد.‏