بررسی نیاز برآورده نشده ی تنظیم خانواده و تعیین کننده های آن در میان زنان 49-15 ساله شهر مهاباد

نیاز برآورده نشده مفهومی حیاتی در برنامه های تنظیم خانواده است و به درصدی از زنان ازدواج کرده در سنین باروری اطلاق می شود که علی رغم این که مایل نیستند بچّه دار شوند و یا این که قصد دارند فرزندآوری خود را دست کم تا دو سال به تعویق بیندازند، ولی از هیچ یک از روش های پیشگیری از حاملگی استفاده نمی کنند. این نیاز شکاف بین ایده آل ها و رفتار باروری زنان را نشان می دهد. هدف از انجام این تحقیق برآورد میزان نیاز برآورده نشده ی تنظیم خانواده و بررسی تعیین کننده های آن در میان زنان 49-15 ساله ی همسردار شهر مهاباد است. داده ها با استفاده از پیمایشی که بر روی نمونه ای بالغ بر 700 خانوار انجام شد اقتباس شده است. در این راستا، ضمن بررسی روش های اندازه گیری نیاز برآورده نشده (روش اصلی و بازبینی شده)، به محاسبه ی شاخص های نیاز برآورده نشده ی تنظیم خانواده بر اساس روش شناسی اصلی پرداخته شد، سپس با اعمال روش شناسی جدید ارایه شده در سال 2012، همان شاخص محاسبه و نتیجه ی حاصل از کاربرد هر دو روش با هم مقایسه شد.نتایج نشان می دهد که نیاز برآورده نشده ی تنظیم خانواده در شهر مهاباد بر اساس تعریف بازبینی شده 10/8 درصد است که در این میان 7/7 درصد نیاز برای فاصله گذاری و 3/1 درصد نیز نیاز برآورده نشده برای توقّف فرزندآوری است. مقدارهای متناظر در تعریف اصلی به ترتیب برابر با 9/5، 6/0 و 3/5 درصد می باشد. همچنین 9/85 درصد از زنان از روش های سنتی که بیشتر روش نزدیکی منقطع بوده است، استفاده می کردند و دوست داشتند تا روش مورد استفاده شان را به روش های مدرن تغییر دهند. این دسته از زنان تحت عنوان زنان دارای نیاز برآورده نشده برای استفاده از زوش های مدرن طبقه بندی می شوند. به این ترتیب تخمین زده می شود که 20/8 درصد زنان در مهاباد دارای نیاز برآورده نشده باشند که این میزان در تعریف بازبینی شده به میزان 1/28 درصد بیشتر از تعریف اصلی می باشد.ترس زنان از اثرات و عوارض جانبی روش ها (با 1/2 درصد) بیش ترین سهم را در عدم استفاده ی آن ها از وسایل پیش گیری از حاملگی دارد. عوامل و محدودیّت های اجتماعی و فرهنگی شامل مخالفت همسر، اطرافیان و عوامل مذهبی در اولویت های بعدی قرار می گیرند. یافته های تحقیق در تأیید نظریه های بوشان و بولاتو می باشد. با توجّه به نقش تعیین کننده ی برخی از مشخّصه های فرهنگی در کنار سایر مشخّصه های اقتصادی اجتماعی و عوامل مرتبط با تنظیم خانواده در پیش بینی احتمال نیاز برآورده نشده ی تنظیم خانواده، انجام مطالعات تطبیقی با روش های ترکیبی در مناطق ناهمگن از نظر قومی و فرهنگی به منظور سنجش نیاز برآورده نشده ی تنظیم خانواده و استخراج مضامین فرهنگی موثّر بر این پدیده پیشنهاد می شود.