ارزیابی اثرات زیست محیطی بهره برداری از شبکه آبیاری و زهکشی مغان

زه آب های کشاورزی مهم ترین منابع آب های غیر متعارف را تشکیل می دهند که می توانند نقش مهمی در توسعه کشاورزی به عهده داشته باشند.بر اساس برآورد یونسکو،در سطح جهانی به طور میانگین، تنها 45 درصد از آب مصرفی کشاورزی به طور موثر توسط گیاه مورد استفاده قرار می گیرد و مابقی به صورت زه آب سطحی و زیرزمینی از دسترس گیاه خارج می شود. شناخت دقیق کیفیت و اثرات سوء زیست محیطی مربوطه و ارائه راهکارهای بهبود کیفی، برای برنامه ریزی استفاده مجدد از زه آب ها ضروری می باشد.در بسیاری از طرح های آبیاری و زهکشی مسائل زیست محیطی از ابتدا نادیده گرفته شده و در مرحله اجرا و بهره برداری عوارض و اثرات سوء زیست محیطی فراوانی را به همراه داشته است با توجه به وسعت قابل توجه شبکه آبیاری و زهکشی مغان و همچنین مقادیر قابل توجه سموم و کودهای شیمیائی مورد استفاده و حجم قابل توجه زه آب تولیدی شبکه و دفع آن در رودخانه ارس ، بررسی اثرات سوء زیست محیطی بهره برداری از این شبکه به ویژه اثرات آن بر منابع آب سطحی و زیرزمینی و ارائه راهکارهای کاهش اثرات، ضروری به نظر می رسید. در ارزیابی اثرات زیست محیطی مرحله بهره برداری از شبکه مورد تحقیق ، از روش ماتریکس لئوپولد استفاده شده است. زهاب تولیدی و خاک سطح شبکه،منابع آب سطحی وزیر زمینی متأثر از شبکه، اجزاء مورد نظر برای نمونه برداری در خصوص پایش اثرات زیست محیطی شبکه مغان در نظر گرفته شده است در این تحقیق ضمن بررسی اثرات زیست محیطی مرحله بهره برداری ، اثرات فعالیتهای شبکه اعم از فیزیکی ، بیولوژیک ، واجتماعی ،اقتصادی و فرهنگی بر روی پارامترهای محیط زیست بررسی شد. در ادامه به تعیین محدوده مطالعاتی ، با لحاظ کردن وضعیت منابع آب سطحی، زیرزمینی و خاک شناسی و سایر اجزاء موثر با توجه به سابقه بهره برداری شبکه اقدام شده است . امتیاز بندی تأثیرات مثبت و منفی توسط ماتریس لئوپولد برای مرحله بهره برداری شبکه مغان در محیط های فیزیکی، بیولوژیک، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی صورت گرفت همچنین جهت درک نتایج این مطالعات و ارزیابی بهره برداری، جمع بندی تأثیرات در قالب جداول وزنی گردیده و پس از آن ضرایب اهمیت هر محیط برآنها تأثیر داده شده است. نتایج بررسی ها نشان داد که طرح شبکه آبیاری و زهکشی مغان در طول بهر برداری به طور یقین دارای تأثیرات مطلوب بسیار زیادی بوده است که تأثیرات نامطلوب را کمرنگ می کند. به بیان ساده تر در طی پروسه بهره برداری از شبکه مجموعه ای از تأثیرات مثبت فراهم شده است.در این تحقیق تأمین آب آبیاری اراضی زراعی محدوده شبکه آبیاری و زهکشی، استفاده بهینه از منابع آب های سطحی و جلوگیری از هدر رفت آب در جهت توسعه و بهبود کشاورزی از مهم ترین اثرات مثبت محسوب شده است در انتها جهت بهبود شرایط زیست محیطی شبکه نظارت برعملیات نگهداری وبهره برداری از شبکه و پایش دوره ای فاکتورهای زیست محیطی در شبکه وراهکارهای عملیاتی در راستای تقلیل اثرات نامطلوب پیشنهاد وتوصیه گردید.