بررسی شخضیت پردازی بر مبنای گفتگو و منطق مکالمه از دیدگاه باختین در رمان جای خالی سلوج نوشته محمود دولت آبادی

هر اثر داستانی از تعدادی شخصیت تشکیل می شود که نویسنده می کوشد با بکارگیری روش های مختلف شخصیت پردازی و در آمیختن آن با تجربه های شخصی خویش در مورد انسان ها و نوع زندگی اشان، شخصیت هایی واقعی و باورپذیر خلق کند. یکی از این شیوه های خلق شخصیت، استفاده از گفت و گوست. نویسنده با قرار دادن شخصیت ها در موقعیت های مختلف آن ها را وادار به گفت و گو می کند تا از این طریق خواننده را به دنیای درونی آن ها وارد کرده و در جریان خلقیات و ویژگی های شخصیتی شان قرار دهد. ارسطو در این باره می گوید هرچه که اشخاص به زبان می آورند نماینده فکر آن هاست و این خود نشانگر اهمیت گفت و گو در خلق شخصیت هایی ملموس و باورپذیر است. استفاده غیرمستقیم از گفت وگو برای شخصیت پردازی و نشان دادن درون اشخاص از طریق گفتار، کاری است که برای عمق بخشیدن به داستان بسیار موثر است. رمان به دلیل حجم بالایش، یکی از انواع ادبی مهم برای پرداخت شخصیت ها و نیز بستر مناسبی برای تطبیق و بررسی بسیاری از آراء زبان شناختی، اجتماعی و دیگر نظریه هاست. تئوری چندآوایی یکی از مهم ترین نظریات باختین در حوز? ادبیات است؛ از منظر وی رمانی دارای اهمیت و ارزش است که در آن تمامی صداهای موجود، صدای شخصیت ها، نویسنده و ...، به موازات هم به گوش برسند و هیچ صدایی بر صدایی دیگر حاکم نباشد. رمان جای خالی سلوچ نوشت? محمود دولت آبادی از جمله مهم ترین رمان های اجتماعی ای است که به دلیل حجم نسبتاً زیاد و تعدد شخصیت های داستانی و روایت داستان در یک فضایی واقعی و باور پذیر و همچنین به سبب نثر روانش همواره مورد توجه خوانندگان رمان های فارسی بوده است. استفاد? فراوان نویسنده از گفت و گو در این اثر در واقع فرصتی برای وی فراهم آورده است تا از خلال این گفت و شنودها به پرداخت و معرفی شخصیت های رمانش بپردازد. با وجود این که در بخش هایی از این رمان، صدای نویسنده بر سایر صداها حاکم شده و رمان را به سمت و سوی تک صدایی شدن سوق می دهد اما وجود مصادیق متعددی از چندصدایی در این اثر از جمله: گفت و گوهای مرکب، آوای طبقات گوناگون اجتماعی، حضور گفتمان دیگری در روایت، گفت و گوی متن با متون دیگر (بینامتنیت)، زاوی? دید و شیوه های روایتی گوناگون و ... این رمان را در شمار رمان های چندآوایی معاصر قرار می دهد. واژه های کلیدی دولت آبادی، جای خالی سلوچ، باختین، گفت و گومندی، چندآوایی، گفت و گو، شخصیت پردازی