ارزیابی کاربری اراضی در طرح های جامع با رویکرد توسعه پایدار شهری

در طول چند دهه اخیر، در واکنش به ناکامی گسترده الگوی طرحهای جامع سنتی و مطرح شدن دیدگاهها و اهداف جدید در زمینه محیط زیست، عدالت اجتماعی، کیفیت زندگی شهری و نظایر اینها، اهداف"برنامه ریزی کاربری زمین" ارتقاء کیفی پیدا کرده و در راستای" توسعه پایدار" قرار گرفته است. اما از مجموعه مطالعات انجام شده در مورد ارزیابی نتایج عملکرد طرحهای شهری در ایران، چنین بر می آید که در پیشنهادهای طرح های کالبدی شهری به ابعاد مختلف توسعه پایدار توجه کافی مبذول نشده و این امر منجر به بروز مشکلات و ناپایداری کالبدی در شهرها شده است. از این رو با توجه به اثرگذاری طرح های شهری بر شهر و شهروندان و ناکامی در حل مشکلات فزاینده زندگی شهری، لزوم تغییر در چارچوب نظری و فرایند طرح های کنونی به ویژه با در نظر گرفتن اهداف توسعه پایدار شهری اجتناب ناپذیر بوده و استفاده از شاخصهای توسعه پایدار در ابعاد زیست محیطی، اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و کالبدی می تواند معیاری مناسب در جهت حل مشکلات و نارساییهای آنها برای نیل به رفاه اقتصادی و سلامت اجتماعی- فرهنگی ساکنین جهت رسیدن به توسعه پایدار شهری باشد. بدین منظور این پژوهش با هدف ارزیابی پیشنهادات طرح جامع شهر مراغه در زمینه کاربری اراضی شهری با رویکرد توسعه پایدار صورت گرفته و در آن تلاش شده است تا با بکارگیری یک روش ارزیابی و معیارهای متناسب با آن، پیشنهادات طرح مذکور را مورد سنجش قرار دهد. روش مورد استفاده در این پژوهش، تحلیل سلسله مراتبی(ahp) بوده است که با انتخاب معیارهای زیست محیطی، کالبدی، اجتماعی و اقتصادی و زیرمعیارهای مرتبط با آنها، پیشنهادات طرح را در زمینه کاربری اراضی شهری در طرح جامع شهر مراغه مورد ارزیابی قرار می دهد. نتایج پژوهش نشان می دهد که طرح بیشترین میزان توجه به پایداری کاربری اراضی را در کاربری حمل و نقل و انبارداری و کمترین میزان توجه را به کاربری ورزشی معطوف داشته است. با استفاده از روش ارائه شده در این پژوهش می توان امتیاز کاربری های طرح ها را از نظر توجه به هرکدام از شاخصها و زیرشاخص های توسعه پایدار محاسبه کرد و بدین ترتیب می توان نقاط قوت و ضعف طرح ها را در دستیابی به اهداف توسعه پایدار سنجید. همچنین با استفاده از روش ارائه شده، می توان به مقایسه دو یا چند طرح نسبت به یکدیگر اقدام نمود تا بتوان از میان طرح های پیشنهادی، طرحی را که بیشترین تطابق با اهداف توسعه پایدار شهری را دارد، انتخاب کرد.