انگیزه های استفاده از مجموعه های طنزتلویزیونی در میان مخاطبان تهرانی بررسی مخاطبان مجموعه نقطه سرخط و مجموعه قهوه تلخ

پژوهش حاضر به دنبال بررسی انگیزه های مخاطبان تهرانی در استفاده از مجموعه های طنز «نقطه سرخط» و «قهوه تلخ» و عوامل اجتماعی موثر بر آن می باشد. در این تحقیق سعی شد تا با استفاده از نظریه استفاده و رضامندی با رویکرد جامعه شناسانه، ارتباط نظری میان متغیرهای تحقیق فراهم شود و فرضیات تحقیق نیز بر همین اساس مطرح گردیده است. متغیر وابسته این تحقیق، انگیزه های استفاده از مجموعه های طنز، و متغیر های مستقل؛ عوامل تسهیل کننده و جبران کننده مصرف رسانه ای و متغیرهای زمینه ای سن، جنس، وضعیت تاهل، تحصیلات و پایگاه اجتماعی- اقتصادی می باشد. بنا به ضرورت و مناسبت موضوع، از روش پیمایشی با تکنیک مصاحبه حضوری استفاده شد. حجم نمونه این تحقیق را 500 نفر از افراد 15 سال به بالای شهر تهران که بیننده تمام قسمت ها و یا بیش از نیمی از قسمت های مجموعه «قهوه تلخ» و یا مجموعه «نقطه سرخط» بوده اند، تشکیل می دهد. روش نمونه گیری این پژوهش روش خوشه ای چند مرحله ای می باشد. تحلیل عاملی انجام شده بر روی 15 نوع انگیزه یا دلیل برای استفاده از این مجموعه ها به شناسایی4 عامل منجر شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که از میان انگیزه های مورد بررسی در این تحقیق، یعنی انگیزه فرار از واقعیات زندگی روزمره، کنجکاوی، تسهیل تعاملات اجتماعی و هویت شخصی، مهم ترین انگیزه مخاطبان تهرانی در استفاده از مجموعه های طنز «قهوه تلخ» و «نقطه سرخط»، انگیزه «کنجکاوی» می باشد. مطابق مفهوم پردازی بلاملر، میان عوامل تسهیل کننده مصرف رسانه ای و شدت انگیزه تسهیل تعاملات اجتماعی در میان مخاطبان مجموعه های «قهوه تلخ» و «نقطه سرخط» رابطه معنادار وجود دارد. بر خلاف مفهوم پردازی بلاملر، در هیچ کدام از دو مجموعه مورد بررسی، میان عوامل جبران کننده و انگیزه فرار از واقعیات زندگی روزمره ارتباط معنا داری وجود ندارد و با سایر انگیزه های استفاده از مجموعه های طنز رابطه معنادار و معکوس وجود دارد. نتایج پژوهش در مورد تاثیر متغیرهای زمینه ای نشان می دهد که این متغیرها نیز برخلاف نظریه بلاملر تاثیر چندانی در تبیین نوع و شدت انگیزه های استفاده از مجموعه های طنز «قهوه تلخ» و «نقطه سرخط» ندارند، به خصوص در مورد مجموعه «قهوه تلخ» که در میان مخاطبان آن هیچ رابطه ای میان جنسیت، وضع تاهل و انگیزه های استفاده از این مجموعه وجود ندارد. واژگان کلیدی: مجموعه طنز، مخاطب تهرانی، استفاده، انگیزه