فرهنگ احوال و اقوال سهل بن عبدالله تستری در متون قرون 5 و 6 ادب فارسی

چکیده سهل بن عبدالله تستری (م. 283 ه) یکی از بزرگان و عارفان بنام تصوف اسلامی در قرن سوم هجری است که تأثیر فراوانی بر تفکّر صوفیان داشته است. یکی از ویژگی های مهم دوران زندگی سهل ارائه «رساله توبه» اوست که با مخالفت فقها و علما روبرو شد و سبب رانده شدن او از شوشتر و تبعیدش به بصره گردید. وی معتقد بود انسان ها باید همیشه تائب باشند، چه مطیع باشند چه معاصی. این نظریه وی باعث بوجود آمدن یکی از بزرگترین مکاتب عرفانی بنام «سلسله سهلیه» شد و پیروان بسیاری پیدا کرد که این مکتب یکی از شش حزب پر قدرت، مایه دار و پایدار تصوف بصره و بغداد در قرن سوم هجری است که تأثیر شگرفی در تکوین عرفان اسلامی داشته است و شاگردش «ابوعبدالله سالمی» این سلسله را بعد از استادش بسط داد و تبلیغ نمود و نام استاد خویش را برای همه اعصار زنده نگاه داشت. در این جستار به بررسی احوال و اقوال سهل در متون عرفانی قرون 5-6 پرداخته شده و سعی گردیده است با مراجعه به امهات کتب در این قرون به صورت صحیح استخراج و ارائه گردد. جمع آوری اقوال که بارزترین قسمت تحقیق بوده به شیوه فرهنگ گونه وبه ترتیب موضوعی والفبایی تنظیم شده وهدف دسترسی آسان وسریع علاقمندان به اقوال عارف بزرگ سهل بن عبدالله می باشد. کلید واژه: سهل بن عبدالله تستری، احوال، اقوال، متون عرفانی، فرقه سهلیه، توبه.