مطالعه علل ماندگاری ناتو پس از فروپاشی نظام دوقطبی

چکیده: بعد از جنگ جهانی دوم وبه دنبال تهدیداتی که از جانب شوروی سابق متوجه کشورهای غربی بود ، لزوم ایجاد یک پیمان نظامی ( دفاعی ) احساس می شد که بر این اساس در 4 آوریل 1949 با امضای پیمان واشنگتن سازمان پیمان آتلانتیک شمالی ( ناتو ) پا به عرصه وجود گداشت. فلسفه وجودی این پیمان از یکسو ایجاد کمربند امنیتی به دور دموکراسی های غربی و از سوی دیگر محاصره ابرقدرت کمونیسم ( شوروی سابق ) و اقمارش بود. بعد از پایان جنگ سرد و فروپاشی نظام دو قطبی ناتو که دیگر دشمن ا ستراتژیکی بر سر راه خود نمی دید به لحاظ رویکردی دچار نابسامانی فلسفی از درون گردید ، بدین معنا که آیا ناتو می تواند بدون وجود دشمنی مشخص همچنان به بقای خودش ادامه دهد ؟ به این ترتیب مهم ترین انگیزه پژوهش حاضر شناسایی ، تبیین و ارزیابی مسأله علل و چگونگی بقای ناتو پس از سقوط شوروی سابق و تغییرات ایجاد شده در سیستم بین المللی بوده است. با در نظر گرفتن اهمیت موضوع ، پژوهش حاضر سعی در پاسخگویی به این سوال دارد که : علل ماندگاری و پایایی ناتو پس از فروپاشی نظام دو قطبی چیست ؟ در راستای رسیدن به پاسخ این مساله ، این پژوهش به تبیین عوامل موثر در تحول گفتمان امنیت ؛ شناسایی تهدیدات جدید امنیتی موثر بر ماندگاری ناتو ؛ ارزیابی سازوکارهای امنیتی اروپا و تبیین نقش ناتو بعنوان بازوی نظامی _ امنیتی سازمان ملل متحد پرداخته است. بدون شک یکی از دلایل بقاء ناتو این بوده که در جهان پس از جنگ سرد توانسته تعریف جدیدی از مفاهیم گدشته ارایه کند ، چرا که اساساٌ تهدیدات سابق از میان رفته بودند و تهدیدات جدیدی شکل گرفته بودند. بر این مبنا بحرانهای منطقه ای ، تروریسم ، سلاحهای کشتار جمعی و دولتهای ناموفق تعریف جدید از تهدیداتی است که ناتو خود را با آن مواجه می بیند. در نهایت باید گفت که ناتو بعنوان سازمان امنیتی دوران جنگ سرد در دوران پس از فروپاشی نظام دو قطبی نیز موفق شد با تصحیح ساختارهای درونی و گسترش رویکردهای امنیتی خود در نظام بین الملل باقی بماند. به بیان دیگر این سازمان توانست با گسترش حوزه جغرافیایی خود ، تعریف اهداف و حوزه های ماموریتی جدید به توسعه حوزه فعالیت خود دست پیدا کند و ایجاد ثبات پایدار در مناطق مجاور اروپا همچون اوراسیا را در دستور کار خود قرار دهد .