بررسی تطبیقی سفرنامه های ایرانی و اروپایی در عصر قاجار بر مبنای هشت سفرنامه

چکیده: با دقت در تاریخ سفرنامه ها متوجه می شویم که سفرنامه نویسی از دیرباز مورد توجه بوده و سفرنامه های زیادی در دوران اسلامی و بعد از آن به وجود آمده اند، اما دوران صفویه و دوره ی بعد از آن یعنی قاجاریه از دوره های درخشان سفرنامه نویسی به شمار می رود. در این دوران اروپاییان با انگیزه های سیاسی، اقتصادی، دینی و ... به ایران سفر می کردند و در مقابل آنان؛ ایرانیان نیز با انگیزه هایی تقریباَ مشابه اروپاییان به کشورهای اروپایی مسافرت می کردند و هرکدام حاصل سفرهای خود را در سفرنامه هایی به رشته ی تحریر درآورده اند. با دقت در این سفرنامه ها دریافته می شود که ایرانیان بیشتر به وضعیت اجتماعی و دینی در در کشورهای غربی توجه کرده اند و اروپاییان نیز در ایران به امور سیاسی، اقتصادی، آداب ورسوم و هم چنین امور دینی و اجتماعی توجه بیشتری کرده اند. سفرنامه های بررسی شده ی اروپایی در این در این نوشته بیشتر توسط افراد تحصیل کرده و دارای معلومات بالا نوشته شده است در حالی که سطح سواد و دانش سفرنامه نویسان ایرانی در مقایسه با اروپاییان در حد پایین تری قرار دارد. از نظر سبک شناسی، سفرنامه های ایرانی با نثری ساده و روان نوشته شده اند و جز برخی کلمات عربی و مهجور؛ نکات مبهمی ندارند و سفرنامه های اروپایی هم که ترجمه شده اند، بر اساس ترجمه ی آن ها دارای نثری ساده هستند و خواننده در مطالعه ی آن ها با مشکل خاصی روبه رو نخواهد شد.