ساختار جامعه زئوپلانکتونی مصب رودخانه حله در استان بوشهر، ایران

مصب ها یکی از پرتولیدترین اکوسیستم های آبی هستند که به لحاظ اکولوژیکی و اقتصادی با اهمیت هستند. زئوپلانکتون ها گروه بسیار مهمی از جانوران اکوسیستم های مصبی هستند، زیرا اساس شبکه غذایی بوده و مراحل حد واسط در هرم غذایی پلاژیک را تشکیل می دهند. مطالعات اکولوژیکی به خصوص چگونگی تنوع زمانی و مکانی زئوپلانکتون ها در مصب ها قابل ملاحظه می باشد. مطالعه حاضر بر پراکنش زئوپلانکتون ها در مصب رودخانه حله، واقع در استان بوشهر، خلیج فارس تاکید دارد که ترکیب گونه ای، فراوانی، زی توده و تنوع جوامع زئوپلانکتونی همراه با برخی ازخصوصیات کیفی آب بررسی گردید. نمونه برداری در اواسط هر فصل از تابستان 1390 تا بهار 1391 با استفاده از تورپلانکتون گیری با چشمه 140 میکرون با تورکشی عمودی از 5 ایستگاه معین انجام گرفت. ایستگاه ها، در این مطالعه بر اساس گرادیان های زیست محیطی، پویایی اختلاط، گردش آب های شور و شیرین، جزر و مد، شدت جریان رودخانه ای و ژئومورفولوژی انتخاب گردید. اندازه گیری ها نشان داد که دامنه اکسیژن محلول، دما، شوری، ph، کلروفیل a و عمق رویت سکشی دیسک به ترتیب، 25/12-45/6 میلی گرم در لیتر، 4/34-13 درجه سانتی گراد، 45-9 قسمت در هزار، 23/8 - 04/8، 44/0-04/0 میلی گرم در متر مکعب و 55-40 سانتیمتر می باشد. جامعه زئوپلانکتون ها شامل بندپایان،کرم های حلقوی، پرتوزوا، نرم تنان، خارتنان، طنابداران، روتیفرها، نماتودها، شانه داران و مرجانیان بود. در تمام نمونه ها پاروپایان به خصوص جنس acartia غالب بود. علاوه بر این بندپایان بیشترین فراوانی را داشتند، در حالیکه شانه داران ، نماتودها، روتیفرها و خارتنان کم ترین فراوانی را نشان دادند. از میان بندپایان، پاروپایان شامل acartidae، euterpina ، oithona، oncaea، paracalanus، corycaeus، labidocera، macrosetella، microsetella و temora بیشترین فراوانی را در جمعیت زئوپلانکتونی داشتند. در تمام فصول بیشترین فراوانی و زی توده در ایستگاه 5 واقع در ناحیه مصبی، با بیشترین در پاییز (فراوانی 9/46051 فرد بر متر مکعب، زی توده 0/165 میلی گرم بر متر مکعب) و کم ترین در زمستان (فراوانی 4/5388 فرد بر متر مکعب، زی توده 9/20 میلی گرم بر متر مکعب) تخمین زده شد. شاخص های تنوع زیستی سیمپسون، شانون-وینر و مارگالف به ترتیب 84/0، 01/3 و 90/1 در تابستان ، 63/0، 2/2 و 87/1 در پاییز ، 73/0، 32/2 و 44/1 در زمستان ، 87/0، 44/3 و 38/2 در بهار بدست آمد. بیشترین تنوع زیستی زئوپلانکتونها در تابستان در ایستگاه 2 ، در پاییز و زمستان در ایستگاه 1 ، و در بهاردر ایستگاه 5 بود. ترکیب گونه ای در فصول مختلف بر اساس ضرایب جاکارد و سورنسن به ترتیب 61/0 و 76/0 در فصول تابستان - پاییز ، و همچنین 56/0 و 72/0 درفصول پاییز- بهار بیشترین بود در حالیکه این مقادیر از شباهت به ترتیب در زمستان - پائیز 27/0 و 43/0 و در بهار - زمستان 30/0 و 47/0 درکمترین میزان بود. علاوه بر این بین فراوانی زئوپلانکتون ها با شوری (01/0>p و 68/0 (r=، اکسیژن محلول (01/0>p و 59/0 (r= - و کلروفیلa (01/0>p و 71/0 (r= ، بین زی توده و شوری زئوپلانکتون ها (01/0>p و 67/0 (r=، اکسیژن محلول (01/0>p و 54/0 (r= - و کلروفیلa (01/0>p و 68/0 (r=، دما با تنوع سیمپسون (05/0>p و 44/0 (r= و تنوع شانون (05/0>p و 51/0 (r= - و ph با تنوع مارگالف (05/0>p و 53/0 (r= همبستگی معنی داری وجود دارد. همچنین بر اساس آنالیز مولفه های اصلی pca، مهمترین فاکتورهای مصب رودخانه حله به ترتیب، میزان کلروفیل a، شوری، دما و ph بودند. این مطالعه می تواند در درک فرآیندهای اکولوژیکی و بیولوژیکی، جهت مدیریت پایدار شیلاتی مفید واقع شود.