پهنه بندی برخی خصوصیات فیزیکی، شیمیایی و تغذیه‏ای خاک‏های منطقه‏ انار رفسنجان

وجود عوامل نامساعدی نظیر دمای بالا و بارندگی کم در مجموع شرایطی را برای خاکهای مناطق خشک ونیمه خشک ایجاد نموده است که تنها گونه های خاص گیاهی مانند پسته در این خاک ها قادر به رشد و فعالیت هستند. سطح زیر کشت وسیع باغ های پسته در استان کرمان و محدودیت منابع آب و خاک، مدیریت دقیق بهره وری از منابع موجود را ضروری می نماید تا بتوان با در نظر گرفتن تغییرات خاک حتی در فواصل کم نیز اطلاعاتی از وضعیت تغییرپذیری ویژگی های مهم و موثر بر افزایش عملکرد، کیفیت و سلامت خاک ارائه نمود. مطالعه حاضر با اهداف؛ بررسی روند تغییرپذیری مکانی برخی شاخص های فیزیکی، شیمیایی، تغذیه ای و بیولوژیکی خاک در عمق های 40-0، 80-40 و 120-80 سانتی متر و پهنه بندی این شاخص ها در مساحتی به وسعت حدود 5000 هکتار در بخشی از باغ های پسته منطقه انار شهرستان رفسنجان انجام شد. نمونه ها در قالب شبکه منظم و به تعداد 117 نقطه مطالعاتی و برای هر نقطه از سه عمق و در اسفندماه 1390 برداشت شد. ویژگی های بافت خاک، شوری، گچ، نسبت جذب سدیم، تنفس پایه خاک، کربنات کلسیم معادل، ماده آلی و عناصر فسفر، پتاسیم، آهن، مس و روی قابل جذب باتوجه به اهمیت آنها در عمق های مختلف به طور کامل و یا یک چهارم نمونه ها اندازه گیری شد. تجزیه های آماری شامل؛ توصیف آماری و همبستگی ها و مطالعات زمین آماری شامل؛ بررسی همسانگردی و ناهمسانگردی، واریو گرام ها و اجزاء آنها و نقشه های کریجینگ و اعتبار آنها مورد بررسی قرار داده شد. ویژگی های مورد مطالعه همگی همسانگرد بوده و واریوگرام نمایی بهترین برازش را بر آنها داشت. قدرت همبستگی ویژگی ها عمدتاً متوسط و کریجینگ با تخمین نسبتاً خوبی نقشه ویژگی های مورد مطالعه فاقد اثر قطعه ای را ترسیم نمود و برای ویژگی های دارای اثر قطعه ای جهت درک بهتر از نقشه های پراکندگی و نقشه های کریجینگ شاخص استفاده شد. نقشه های کریجینگ روند تغییرپذیری مشابهی را برای هر ویژگی و ویژگی های دارای همبستگی مانند شوری و واکنش خاک و همچنین مکان و وسعت هر دامنه از تغییرات را نیز نشان می دهند. بر مبنای نقشه های بدست آمده؛ درصد رس کم، شوری و نسبت جذب سدیم بالا، آهک نسبتاً زیاد، واکنش بالای خاک، تنفس کم خاک و کمبود فسفر، آهن، روی و مس قابل جذب تقریباً در تمام محدوده، کمبود پتاسیم قابل جذب در بیش از 80 درصد محدوده، کمبود منگنز قابل جذب در بیش از 50 درصد محدوده وجود دارد. به طور کلی، شمال و غرب محدوده از وضعیت مناسب تری برخوردار است که احتمالا ًبه علت مدیریت بهتر، درصد ماده آلی و رس بیشتر است زیرا علارغم شوری بیشتر خاک خصوصاً در غرب محدوده تنفس پایه خاک و غلظت عناصر غذایی آن بیشتر است. بنابراین توجه به مدیریت دقیق خاک بر مبنای آنچه گفته شد مهم و ضروری است تا بتوان به افزایش عملکرد و حفظ کیفیت خاک کمک نمود. کلمات کلیدی: تغییرپذیری مکانی. کیفیت خاک. عناصر غذایی. شوری. قلیائیت