مکان یابی شهرک های صنعتی با روش تصمیم گیری چند معیاره (mcdm) و gis - مطالعه موردی استان زنجان

با توجه به دیدگاه های مدیریت آمایش سرزمین و در دستیابی به استراتژی های توسعه، مکان یابی برای تجمیع و استقرار واحدهای صنعتی امری ضروری است. در این ارتباط سیستم اطلاعات جغرافیایی به عنوان ابزار مدیریت اطلاعات مکانی قادر است ضمن گزینش مکان مناسب در رفع مشکلات و پیچیدگی های تعیین مکان بسیار سودمند باشد. توابع تلفیقی از انواع توابع تجزیه و تحلیل مکانی در gisهستند که امکان انتخاب مکان بهینه را با استفاده از نقشه های ورودی و از طریق عملگرهای تلفیقی مانند بولین، همپوشانی شاخص و منطق فازی فراهم می نمایند و تعیین تابع تلفیقی مناسب در طراحی و مکان یابی بهینه شهرک های صنعتی ضروری است. در این پژوهش برای مکان یابی از روش تصمیم گیری چند معیاره (mcdm) استفاده شده است. در این پژوهش ابتدا معیارهای موثر در مکان یابی را گزینش شده و پس از تهیه لایه های اطلاعاتی مربوطه و آماده سازی آنها در محیط gis مورد بهره برداری قرار گرفته است. در ادامه با تعیین وزن معیار ها، برای هر یک از معیارها نقشه های وزن دار تهیه می شود و در مرحله آخر نیز با همپوشانی نقشه های وزن دار، مناطق بهینه جهت استقرار شهرک های صنعتی تعیین شده است. در این پژوهش معیار سطح توسعه بیشترین و آب و هوا کمترین وزن (اهمیت) را گرفته اند و همچنین با تقسیم بندی مکان های استقرار شهرک های صنعتی در پنج اولویت از مناسب ترین تا نامناسب ترین، مکان های با اولویت سوم، چهارم، دوم، اول و پنجم به ترتیب بیشترین تا کمترین تعداد مکان دارای اولویت را به خود اختصاص داده اند. مساحت مناطق اولویت دار از کمتر از 0.01 تا 1103 کیلومتر مربع هستند. با توجه به اینکه تعداد مکان های با اولویت اول و دوم در 741 مکان با مساحتی بالغ بر 8285 کیلومتر مربع از کل استان (38.21 درصد) را شامل می شوند، این استان از نظر مکان های مناسب جهت استقرار شهرک های صنعتی در وضعیت مطلوبی قرار دارد. همچنین در استان زنجان به نسبت مساحت هر شهرستان، شهرستان خرمدره با 65.3 درصد، زنجان با 53.9 درصد، ابهر با 36.9 درصد، خدابنده با 35.4 درصد، ماهنشان و ایجرود با 28.7 درصد و طارم با 13 درصد در برخورداری از مکان های مناسب جهت استقرار شهرک های صنعتی به ترتیب در بهترین تا بدترین وضعیت قرار دارند. همچنین بر اساس نتایج بدست آمده و استقرار تنها 4 شهرک های صنعتی از 13 شهرک صنعتی استان زنجان در مکان های با اولویت اول و دوم و استقرار 4 شهرک صنعتی در مکان های با اولویت چهارم و حتی استقرار یک شهرک صنهتی در مکان های با اولویت آخر (پنجم)، مکان یابی شهرک های صنعتی استان زنجان از مطلوبیت برخوردار نبوده است.