پهنه بندی خطر آتش سوزی در جنگل های مازندران غربی با استفاده از دور سنجی(rs) و سیستم اطلاعات جغرافیایی (gis)

چکیده: آتش سوزی جنگل چه منشاء طبیعی و چه انسانی داشته باشد یک خطر اکولوزیکی محسوب می شود که تاثیرات منفی عمیقی بر پوشش گیاهی،کاربری اراضی،تولیدات، اقتصاد محلی و سلامتی دارد. شناسایی عوامل موثر در وقوع آتش سوزی و پهنه بندی خطر آن یکی از ابزارهای اساسی به منظور دستیابی به راهکارهای کنترل و مقابله با آن است. این تحقیق به منظور تهیه نقشه نواحی دارای خطر آتش سوزی جنگل بر پایه عوامل پوشش گیاهی، فیزیوگرافی، انسانی و فاصله از جاده ، مناطق مسکونی و کشاورزی در بخشی از جنگل های حوزه نوشهر به وسعت حدود 23600 هکتار انجام شد. ابتدا با بکار گیری روش تحلیل سلسه مراتبی(ahp) و پرسش نامه های تکمیل شده توسط کارشناسان وزن هر یک از عوامل که بیانگر میزان تاثیر آنها بود به کمک نرم افزارexpert choice و idrisi محاسبه گردید، سپس با توجه به مقادیر کمی وزن هر یک از عوامل نقشه وزنی هر عامل تهیه و سپس اقدام به تهیه نقشه پهنه بندی خطر آتش سوزی با استفاده از لایه های فازی استاندارد(255-0) و ضریب وزنی مربوط به هر یک از عوامل در محیط نرم افزار idrisi و arc gis گردید. با استفاده از روش میانگین گیری و به کمک میانگین های محاسبه شده، ماتریس مقایسه زوجی تشکیل شد و وزن نهایی مربوط به هر یک از گروه ها در فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp) محاسبه شد. سپس اولویت خطر ( حفاظت) در هر یک از گروه های مربوط به هر پهنه ی خطر در سه اولویت خطر (حفاظت) اول، دوم و سوم مشخص و در قالب نقشه نشان داده شد. با محاسبه وزن نهایی عوامل در فرایند تحلیل سلسله مراتبی، معیار عوامل انسانی با بیشترین وزن(66/0) به عنوان موثرترین عامل در وقوع آتش سوزی در این منطقه شناسایی شد. و عوامل پوشش گیاهی با وزن (23/0) و فیزگرافی(11/0) به ترتیب در مراتب بعدی اهمیت قرار گرفتند. به منظور بررسی دقیق تر و پهنه بندی دامنه های خطر در مساحت های کوچکتر، هر یک از این دامنه های خطر با انجام فرآیند group در محیط نرم افزار به گروه های : دامنه خطر خیلی زیاد(14گروه)، زیاد(11)، متوسط(3) و کم(1) تقسیم شد. در نهایت نقشه پهنه بندی خطر به چهار طبقه از دامنه خطر آتش سوزی جنگل: خیلی زیاد، زیاد، متوسط و کم مشتق شد، نقشه پهنه بندی خطر آتش سوزی بدست آمده تطبیق زیادی با نقشه مکان های واقعی آتش سوزی داشت. نتایج نشان داد که 80 درصد نقاط آتش گرفته در محدوه دامنه خطر خیلی زیاد و زیاد قرار داشت آتش سوزی جنگل، پهنه بندی، تحلیل سلسله مراتبی(ahp) سنجش از دور و سیستم اطلاعا ت جغرافیایی