بررسی تطبیقی حیات اجتماعی شیراز عصر قاجار به روایت های سفرنامه نویسان خارجی(1210-1264)

چکیده دوره حکومت قاجار همزمان با تحولات بزرگ سیاسی، اقتصادی و اجتماعی در اروپای قرن 19م بود. ایران به دلیل موقعیت جغرافیایی، سیاسی و اقتصادی اش در این دوره کانون توجه و رقابت میان قدرت های بزرگ اروپایی قرار گرفت و گروه های مختلفی در قالب های گوناگون به ایران سفر کردند. در این میان مسافران و جهانگردانی که، ایران را عرصه گردش و تحقیق خویش قرار دادند، به شیراز نیز سفر کردند. بدین ترتیب در این قرن زمینه بررسی های جغرافیایی، باستان شناسی، فرهنگی و ادبی در ایران به طور عام و شیراز به طور خاص فراهم شد. از آن جا که شهر شیراز در این عصر یک مرکز مهم شهرنشینی و تجاری محسوب می شد و افزون بر این به دلیل قدمت تاریخی و فرهنگی اش، همواره مورد توجه سیاحان و جهانگردان خارجی قرار داشت، توجه خاص سفرنامه نویسان فرانسوی، روسی و به ویژه بریتانیایی ها را جلب کرد و تقریبا همه آن ها اطلاعات ارزشمندی از این شهر ثبت نموده اند. به همین دلیل سفرنامه هایی که از این افراد بر جای مانده به دلیل محتوای اجتماعی و فرهنگی خود از اهمیت بسیاری برخوردار هستند. این پژوهش با روش توصیفی- تحلیلی در صدد پاسخگویی به این سوال است که اوضاع اجتماعی شهر شیراز بر مبنای گزارش های سفرنامه نویسان خارجی چگونه بوده است. هدف از نگارش این پژوهش، بررسی حیات اجتماعی شیراز تا قبل از دوره ناصری در سفرنامه های اروپایی و نگاه شرق شناسانه آن ها، و چگونی بازتاب آن در سفرنامه ها است. همچنین روایت سفرنامه نویسان اروپایی به صورت تطبیقی با یکدیگر و نیز مسئله شرق شناسی در ارتباط با آن، مورد نقد و بررسی قرار می گیرد.