بررسی تطبیقی حمایت از نرم افزارهای رایانه ای به موجب نظام حق اختراع در ایران، اتحادیه اروپا و ایلات متحده آمریکا

ادارات ثبت اختراع ایالات متحده ی آمریکا، ژاپن و اتحادیه ی اروپا بیش از یک دهه است که ثبت اختراعات نرم افزاری را به رسمیت شناخته اند و امروزه حدود 15 درصد از مجموع اختراعات ثبت شده در دنیا را اختراعات نرم افزاری تشکیل می دهند. برای ثبت یک نرم افزار به عنوان اختراع، احراز معیارهای ماهوی و شکلی مانند سایر اختراعات ضروری است اما کشورها در خصوص فرآیند بررسی نرم افزارها رویه های متفاوتی دارند. به عنوان مثال اگر چه اداره ی ثبت اختراع آمریکا بر نو بودن و وجود گام ابتکاری تأکید می کند، اتحادیه ی اروپا علاوه بر آن دو، وجود خصیصه ی فنی (تکنیکی) را در مرکز توجه قرار می دهد. از طرف دیگر، ماهیت خاص نرم افزارها مباحث مناقشه برانگیزی را در مورد معیار گام ابتکاری و همچنین محدوده ی افشای اختراع ایجاد کرده است. در کشور ما، اگر چه قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم افزارهای رایانه ای مصوب 1379 مجوز ثبت نرم افزار را به عنوان اختراع صادر کرده است اما عنایتی نسبت به ضوابط شکلی و ماهوی لازم جهت ثبت نرم افزار با توجه به ماهیت خاص آن ننموده و صرفاً ضوابط عام حاکم بر سایر اختراعات را بر این مورد نیز بار کرده است. در آیین نامه ی این قانون هم در این خصوص موضع گیری خاصی به چشم نمی خورد. این امر می تواند از یک طرف سبب سردرگمی و بلاتکلیفی پدیدآورندگان نرم افزار و احتمالاً اتلاف وقت و هزینه ی آنان گردد و از طرف دیگر کارشناسان اداره ی ثبت اختراع را در تطبیق ضوابط عام بر نرم افزارها با مشکلات و ابهامات جدی مواجه کند. لذا در پایان نامه ی حاضر بر آنیم تا به بازتعریفی از معیارهای حاضر برای ثبت اختراعات نرم افزاری با عنایت به ویژگی خاص آن ها رسیده و سپس به چگونگی این حمایت و چالش های پیش رو بپردازیم.