برآورد تبخیر واقعی خاک در مرحله ی دوم تبخیر بدون نیاز به عوامل هواشناسی و فیزیکی خاک

بخش غالب مساحت ایران را مناطق خشک و نیمه خشک تشکیل می دهد. یکی از راههای مهم مقابله با خشکی در ایران به ویژه در بخش کشاورزی، استفاده بهینه و پایدار از منابع آب است. همواره سعی می شود که حدالامکان از ریزش های جوّی، جریان های سطحی و منابع آب زیرزمینی به روش مطلوب استفاده گردد. عوامل اصلی مولد بحران کمبود آب در مناطق خشک و نیمه خشک، تبخیر آب از سطح خاک است. تبخیر نه تنها باعث اتلاف آب می شود، بلکه باعث خیزش آب های زیرزمینی به نزدیکی سطح خاک شده و متعاقب آب باعث شور شدن خاک ها در مناطقی می گردد که سطح ایستابی در آن ها بالا است. هدف از این پژوهش، برآورد تبخیر واقعی از سطح خاک در مرحله دوم تبخیر، بدون نیاز به عوامل هواشناسی و فیزیکی خاک می باشد. پژوهش بر روی دو سری نمونه خاک (رسی و شنی) دست خورده و ریخته شده درون استوانه شیشه ای و گلدان پلاستیکی، انجام شد. مقادیر تبخیر تجمعی و لحظه ای در خاک رس و شن در هر دو نمونه آزمایشی تا حداکثر 6 ماه به طور مداوم اندازه گیری شدند. در این تحقیق، ابتدا دو مورد حدّی تعریف و سپس با در نظر گرفتن یک سری فرضیات تأثیر مستقیم خصوصیات هیدرولیکی خاک از مدل تبخیر حذف گردید. در هر مورد حدّی معادلاتی را برای برآورد تبخیر در مرحله دو تبخیر به نحوی به دست آمد، که در آن نیاز به اندازه گیری عوامل هواشناسی و فیزیکی خاک نباشد و فقط با داشتن مدت زمان مرحله یک تبخیر ( ) و میانگین سرعت تبخیر مرحله یک ( )، بتوان تبخیر را در مرحله دو تبخیر برآورد نمود. در نمونه استوانه، مقدار تبخیر برآورد شده در مورد حدّی که پخشیدگی در خاک غالب می باشد (خاک رس) با مقدار اندازه گیری شده تطابق مناسبی دارند. در خاک شن، معادله پیشنهادی، مقدار تبخیر تجمعی را از مقدار واقعی کمتر برآورد نموده است که می تواند به دلیل خطای اندازه گیری ها باشد. معادلات ارائه شده در دو مورد حدّی، در نمونه استوانه، ,rmse2rکمتری نسبت به نمونه گلدان داشت وبه طور کلی تطابق مناسبی بین مقادیر برآورد و اندازه گیری شده در نمونه ها وجود دارد، اما، معادلات ارائه شده در هر دو مورد حدّی، در نمونه آزمایشی استوانه دارای دقت بیشتری است. .