تطور مفهومی اجتهاد و تقلیددر فقه امامیه

پایان نامه
  • وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه امام صادق علیه السلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی
  • نویسنده محمدرضا عشوری مقدم
  • استاد راهنما حسین بیرشک
  • سال انتشار 1390
چکیده

چکیده: اجتهاد و تقلید از مفاهیم اساسی در فقه امامیه است که امروزه پژوهش در حوزه مباحث مربوط به آن در محافل علمی بسیار مورد توجه است. این پژوهش بر آن است تا با رویکردی تاریخی، تطورات مفهومی و گفتمانی مربوط به اجتهاد و تقلید را در بستر تاریخیِ آغاز عصر غیبت تا دوره معاصر مورد بررسی قرار دهد. سئوالی که این تحقیق در پی پاسخگویی به آن برآمده، آن است که در هر دوره از ادوار فقه امامیه، گفتمان غالب فقها در باب مباحث مربوط به اجتهاد و تقلید چه بوده است. بر این اساس، فقه امامیه دارای نوعی تطور و تکامل بوده، که حول محور مرکزی «رجوع عامی به عالم» شکل‏دهنده ذهنیت و نیز سازنده معنا و ارتباطات دینی، سیاسی و اجتماعی میان مجتهد و مقلد در طول تاریخ بوده است. در هر دوره از ادوار فقه امامیه، مفاهیم و گزاره‏هایی در رابطه با اجتهاد و تقلید به صورت گفتمان غالب شکل گرفته است. به طور مثال در یک دوره بحث «تقلید از مجتهد زنده» و در دوره دیگر مبحث «مجتهد الزمانی» و نیز در دوره های دیگر، اعلمیت و مرجعیت عام به طور جدی از سوی فقها مورد توجه قرار گرفته است. با بررسی دوره‏های مورد بحث شاهد آن هستیم که اندیشه فقهای شیعه در باب اجتهاد و تقلید از رابطه عادی مفتی و مستفتی در آغاز به گسترش مفهومی و در نهایت ساماندهی نهادی آن انجامیده است که هر چه بیشتر به سوی مرجعیت و بر مبنای تبعیت از مجتهد زنده و اعلم پیش رفته است. کلمات کلیدی: اجتهاد، تقلید، مجتهد زنده، شرایط اجتهاد، مرجعیت، اعلمیت

منابع مشابه

جایگاه اجتهاد و گستره تقلیددرفقه امامیه

این پژوهش ضمن بررسی بحث فقه در پی آن است به جایگاه اجتهاد و تقلید از دیدگاه فقه امامیه پرداخته و حوزه رفتار فردی و اجتماعی در زمینه عمل سیاسی را تبیین نماید. هدف از انتخاب این موضوع این بود که؛ دامنه شمول رابطه اجتهاد و تقلید تا کجا است. نگارنده بر این فرضیه تاکید کرده، که اجتهاد و تقلید همه شئون زندگی مسلمان از جمله فردی، اجتماعی و سیاسی را در بر گرفته، و در حوزه حکومتداری نیز بر دو شیوه ولایت...

متن کامل

زبان، عمل و اجتهاد در فقه سیاسی

بی تردید، روش شناسی فقه سیاسی پیوند تنگاتنگی با "اجتهاد" دارد. از این رو، فهم ویژگی ها و خصائص فقه سیاسی، به لحاظ روش شناسی، مستلزم فهم اجتهاد است. و فهم اجتهاد نیز به نوبه خود، مستلزم فهم پیوندهایی است که اجتهاد با "زبان" و "عمل" پیدا می کند. بر این اساس، می توان با فهم پیوندهای دوگانه مذکور، به ماهیت اجتهاد به عنوان روش شناسی فقه سیاسی راه یافت. مقاله حاضر، درصدد تبیین رابطه زبان و عمل با اج...

متن کامل

فقه اسلامی از اجتهاد آزاد تا اجتهاد فی‌المذهب

اجتهاد به معنای نظر فقیه در مدارک و مقاصد شرع برای تحصیل ظن به حکم شرعی موضوعات مسکوت الحکم، از جمله‌ فروض کفایی امت به شمار آمده است. این وظیفه‌ تاریخی در مقاطع مختلف به گونه‌های متفاوت ایفا شده است. پیش از پیدایش مذاهب، اجتهاد آزاد و انفرادی و مستقل از قواعد و روشهای دیگران و پس از آن اجتهاد فی‌المذهب با التزام به اصول و شروط و اسلوب متقدمان مرسوم بوده است. مجتهدان فی‌المذهب که در سه رتبه منت...

متن کامل

فقه اسلامی از اجتهاد آزاد تا اجتهاد فی المذهب

اجتهاد به معنای نظر فقیه در مدارک و مقاصد شرع برای تحصیل ظن به حکم شرعی موضوعاتمسکوت الحکم، از جمله فروض کفایی امت به شمار آمده است. این وظیفهی تاریخی در مقاطعمختلف به گونه های متفاوت ایفا شده است. پیش از پیدایش مذاهب، اجتهاد آزاد و انفرادی و مستقلاز قواعد و روشهای دیگران و پس از آن اجتهاد فی المذهب با التزام به اصول و شروط و اسلوبمتقدمان مرسوم بوده است. مجتهدان فی المذهب که در سه رتبه ی منتسب،...

متن کامل

سیر تطور مفهومی «توسعه» از منظر رادیکالیسم

هدف این پژوهش بررسی انگاره‌ها و ایده‌آل‌های نظریه رادیکال در اقتصاد سیاسی جهانی با تاکید بر محور «توسعه» است. بنابراین، پرسش اصلی این نوشتار ماهیت و چیستی مفهوم توسعه در رویکردهای متنوع رادیکالیسم نظیر مطالعات استعمار و امپریالیزم، نظریه وابستگی، نئوکلونیالیزم، جهانی شدن و تطورات مفهوم «توسعه» در هر یک از این نظریات است. یافته‌های این پژوهش که به روش توصیفی – تحلیلی انجام شده و داده‌ها به روش ک...

متن کامل

منابع من

با ذخیره ی این منبع در منابع من، دسترسی به آن را برای استفاده های بعدی آسان تر کنید

ذخیره در منابع من قبلا به منابع من ذحیره شده

{@ msg_add @}


نوع سند: پایان نامه

وزارت علوم، تحقیقات و فناوری - دانشگاه امام صادق علیه السلام - دانشکده الهیات و معارف اسلامی

کلمات کلیدی

میزبانی شده توسط پلتفرم ابری doprax.com

copyright © 2015-2023