بررسی برخی عوامل موثر در القای کالوس شقایق سیاه

گیاه شقایق سیاه (papaver bracteatum) از گیاهان دارویی بسیار مهم خانواده papaveraceae می باشد که ترکیب دارویی غالب آن آلکالوئید تبائین می باشد. کشت کالوس یکی از روش های کشت بافت می باشد که جهت تولید توده سلولی بی شکل و تمایزنیافته که قابلیت استفاده در باززایی و کشت تعلیق سلولی را دارد استفاده می شود. این پژوهش با هدف تعین برخی فاکتورهای موثر در کالوس زایی گیاه شقایق سیاه در شرایط درون شیشه انجام گردید. این مطالعه در سه آزمایش بر پایه طرح کاملا تصادفی انجام گرفت آزمایش اول جهت تعین مناسب ترین تیمار هورمونی جهت القای کالوس انجام گردید، این آزمایش در دو مرحله انجام گرفت، مرحله اول ریزنمونه هیپوکوتیل در محیط حاوی زغال فعال (دو غلظت 2 و 4 گرم در لیتر زغال فعال) استفاده شد و مرحله دوم از ریزنمونه بذری حاوی محیط فاقد زغال فعال استفاده شد. در این آزمایش تیمارهای هورمونی شامل غلظت های مختلف naa و 2,4-d به تنهایی و در ترکیب با غلظت های ba در محیط کشتms 1/2 استفاده شد. آزمایش دوم با هدف بررسی تعین ریزنمونه مناسب جهت القای کالوس بود که از 4 نوع ریزنمونه ی بذر، کوتیلدون، هیپوکوتیل و ریشه استفاده شد. در آزمایش سوم از سه نوع محیط کشت ms، 1/2 ms و b5 جهت مشخص نمودن مناسب ترین محیط کشت پایه جهت کالوس زایی استفاده شد. سپس یادداشت برداری و تجزیه آماری صفات اندازه گیری شده آزمایشات انجام شد، نتایج نشان داد که تیمار 2 میلی گرم بر لیتر 2,4-d در محیط حاوی 2 گرم بر لیتر زغال فعال حداکثر کالوس زایی را در محیط حاوی زغال فعال دارا بود. در کل تیمارهای حاوی زغال فعال و بدون زغال فعال تیمار 1 میلی گرم بر لیتر 2,4-d در محیط فاقد زغال فعال بالاترین میزان کالوس زایی را داشت که اگر چه تفاوت معنی داری را با غلظت 5/0 و 2 میلی گرم بر لیتر 2,4-d نشان نداد. بیشترین وزن تر کالوس مربوط به تیمار 5/0 میلی گرم بر لیتر 2,4-d بود و بالاترین درصد القای جنین سوماتیکی در تیمار 1 میلی گرم بر لیتر 2,4-d در ترکیب با 5/0 میلی گرم بر لیتر ba بدست آمد. در آزمایش تعین مناسب ترین ریزنمونه، بالاترین میزان کالوس زایی مربوط به ریزنمونه بذری در محیط های فاقد زغال فعال بود. در آزمایش تعین بهترین محیط کشت پایه، بالاترین میزان کالوس زایی در محیط کشت b5 مشاهده شد.