تخمین زی توده درختان با استفاده از برخی متغیرهای محیطی با تاکید بر ویژگی های خاک (مطالعه موردی سری یک جنگل آموزشی دکتر بهرام نیا)

چکیده امروزه استفاده از شاخصهای اکولوژیک برای شناخت وضعیت اکوسیستم ها و پایش و ارزیابی تغییرات ایجاد شده طی زمان در کشورهای پیشرفته به صورت امری متداول درآمده است . منابع اکوسیستم جنگلهای هیرکانی از یک سو بر اثر عوامل مختلف دستخوش تخریب قرار گرفته و به سمت ناپایداری اکوسیستم سوق می کند و از سوی دیگر فقدان اطلاعات پایه امکان برقراری سامانه پایش منابع را با چالش جدی روبرو ساخته است . از جمله شاخصهای اکولوژیک که ضعف اطلاعات مربوط به آن به خوبی مشهود است آگاهی از توان تولید زیست توده اکوسیستم های جنگلی و گونه های آن است . در اکوسیستم های جنگلی اهمیت مطالعه زیست توده جنگل از آنجا ناشی می شود که میزان آن بیانگر توان تولید در واحد سطح در واحد زمان می باشد . با استفاده از معادلات آلومتری و روابط هر یک از اجزای درخت با قطر برابر سینه و طول درخت می توان زیست توده را برآورد کرد . با هدف تخمین زیست توده درختان به کمک متغیرهای محیطی 97 اصله از چهار گونه راش ، ممرز ، انجیلی و خرمندی که در نشانه گذاری سال 1388 چکش خورده بودند و متغیرهای قطر برابر سینه ، قطر بالایی تنه ، طول تنه ، قطر شاخه ها ، طول شاخه ها ، وزن سرشاخه ها ، طول درخت و ضخامت هوموس خاک اندازه گیری شد . از روش ولنتاین و با احتمال انتخاب 25 درصد از شاخه ها در قسمت تاج نمونه گیری شد . زیست توده در قسمت تنه با استفاده از حجم یابی و تعیین چگالی آن بدست آمد . روابط خطی و غیر خطی بین زیست توده کل و زیست توده اجزای درخت با متغیرهای محیطی شامل متغیرهای خاکی ، اقلیمی و مشتقات اولیه و ثانویه توپوگرافی بررسی شد . نتایج برای گونه های راش ، ممرز ، انجیلی و خرمندی در مدل های آلومتری با دو متغیر قطر برابر سینه و طول درخت به عنوان متغیرهای درختی محاسبه گردید . نتایج نشان داد عامل جهت دامنه مهمترین متغیر محیطی است که واریانس عمده تغییرات زیست توده کل راش را بیان می نماید . برای تخمین زیست توده گونه ممرز انحنای افقی ، گونه انجیلی درجه حرارت و گونه خرمندی انحنای مسطحاتی مهمترین متغیرهای محیطی بودند . نتایج بررسی روابط بین ویژگیهای خاک ، توپوگرافی و اقلیمی مورد بررسی با زیست توده درختان نشان داد که ویژگیهای اقلیمی بیشترین سهم و ویژگیهای خاک کمترین سهم را در ایجاد تغییرات زیست توده درختان دارند . از بین ویژگیهای توپوگرافی مورد بررسی جهت و شیب دامنه ، انحنای افقی و عمودی بیشترین همبستگی ها را نشان دادند لیکن 28-60 درصد تغییرات زیست توده کل گونه های مورد بررسی توسط متغیرهای جهت دامنه ، ارتفاع از سطح دریا و انحنای مسطحاتی قابل پیش بینی و تخمین خواهند بود .