بررسی مقایسه ای چگونگی نقد راویان شیعه و سنّی از سوی رجالیان مذهب دیگر

در لابلای، مطالعه کتب سنّی و شیعه به دو رویکرد متفاوت برخورد می کنیم، از یک سو رجالیان متقدم شیعه در بررسی نقد راویان مذهب مخالف، رویکردی معتدل و نرم خویانه دارند و در مقابل، رویکرد رجالیان اهل سنّت، رویکردی سختگیرانه و تندروانه بوده است. برآیند این برخورد سختگیرانه و بازتاب آن، موجب حذف راویان ثقه و بزرگ شیعه بخاطر گرایش به مذهب تشیع، و به اتّهام انحراف از راه راست، رفض، بدعت و انتقاد از خلفا از صحنه ی نقل و نگارش حدیث شده است. رویا رویی با این پدیده، این پرسش را پررنگ می کند که چه علل و عواملی این دو پدیده ی متفاوت را ایجاد کرده و به آن دامن زده اند، عمده این علل عبارتند از: 1.دانشمندان شیعه در جمع آوری حدیث، متن محور و اهل سنّت سند محور بوده اند. 2. محدّثان شیعه نقل به معنی را در روایت جایز می دانستند و محدّثان اهل سنّت اصرار داشتند روایات نقل به الفاظ جمع آوری کنند. 3. در زمینه سیاسی شیعه با حاکمیت امویان و عباسیان از نظر تفکر اصطکاک داشتند بر خلاف محدثان اهل سنت که از آزادی و نقل فراون حدیث بهره می بردند و بدون مشکل اسم یک راوی را ذکر می کردند به همین جهت، برخی از بزرگان شیعه نسبت به کسانی که راویان حدیث را جرح می کردند حساس شدند. 4. بدعت یکی از محوری ترین و پرکارترین دست آویزهای رجالیان اهل سنّت در نقد راویان دیگر مذاهب بوده است. 5. رجالیان شیعه ملتزم به رهبری ائمه (علیهم السلام) و پایبند به آموزه هایی دینی بوده اند که تأثیر به سزایی در شخصیت این بزرگان داشته به طوری که حتی نسبت به اهل سنّت نیز وفادار بودند. 6. رویکرد تندروانه رجالیان اهل سنّت گاهی ریشه در تند خوئی برخی از آنها داشته در بین اهل سنّت معروف است که مسلم تند خو بوده برخلاف بخاری، برخورد محمّد بن یحیی ذهلی با بخاری در موضوع حدوث قرآن، جرح احمد بن صالح از سوی نسائی، تند خوئی یحیی بن معین (در جرح راویان) و افرادی چون سبکی، ابن حزم اندلسی و یاقوت حموی نمونه هایی از این برخوردهای تند می باشد. در این رساله به بررسی الفاظ جرح و تعدیل و مراتب آن پرداخته ایم و ترجمه و نقد چهل نفر از راویان شیعه و سنّی را از دیدگاه رجالیان مذهب مخالف آورده ایم از منابع مهم اهل سنّت و شیعه چون: میزان الاعتدال، تهذیب الکمال، تهذیب التهذیب، تقریب التهذیب، لسان المیزان، رجال کشی، شیخ طوسی، نجاشی، قاموس الرجال، معجم رجال الحدیث و تنقیح المقال استفاده شده است.