بررسی تطبیقی نقش زن در چهار رمان معاصر ایران و مصر (شوهر آهو خانم، سووشون، الثلاثیه (جلد اول: بین القصرین)، و الباب المفتوح)

ادبیات آینه تمام نمای فرهنگ و تمدن و بیانگر شیوه تفکر و زندگی هر ملتی است. ایران و مصر دو تمدن بزرگ و کهن جهان هستند و در طول تاریخ روابط فرهنگی، سیاسی و اجتماعی داشته اند. دین اسلام عنصر مشترکی است که به پیوند این دو کشور عمق بیشتری بخشیده است. برای تبیین عناصر مشترک فرهنگی و اندیشگانی بویژه در حوزه ادبیات، می توان به مقایسه تطبیقی ادبی مشترک دو کشور پرداخت. از آنجا که رمان نویسی در هر دو کشور جریانی نوپا تلقی می شود و نویسندگان معاصر هر دو کشور تحت تأثیر تحولات سیاسی، اجتماعی و آشنایی با فرهنگ غرب بدان گرایش پیدا کرده اند، می تواند در این زمینه موضوعی درخور پژوهش باشد. در این رساله کوشیده شده نقش زن در دو رمان ایرانی (شوهر آهو خانم علی محمد افغانی و سووشون سیمین دانشور) و دو رمان مصری (بین القصرین نجیب محفوظ و الباب المفتوح لطیفه الزیات) بررسی و تحلیل شود و علاوه بر بررسی شگردهای هنری رمان ها، به شیوه شخصیت پردازی و نوع اندیشه پدیدآورندگان آ ن ها درخصوص جایگاه زن پرداخته شود. روش تحقیق این رساله توصیفی-تحلیلی، با رویکرد مقایسه ای است و نتیجه تحقیق حاکی از آن است که شخصیت های اصلی رمان های مذکور زنانی اند که در جامعه ای مردسالار تحت ستم هستند؛ این جوامع با نگاهی تحقیر آمیز به آزادی، آرزوها، علایق و امیال آنان می نگرند و حق و حقوق آنان را پایمال می کنند. از آنجا که نویسندگان ایرانی و مصری به موازات پیشرفت و پسرفت میهن ایمان دارند و رعایت حقوق زنان، با به تصویر کشیدن ستمی که بر آنان از سوی مردان و جامعه روا می شود، و با طراحی زن آرمانی شان با مشخصات ویژه ای که برای او قائل می شوند، ارزش های نامتعارف این جامعه را زیر سوال برده و جامعه را به تجدید نظر درباره زنان فرا می خوانند. مشخصاتی مانند شجاعت، بی پروایی، ایستادگی در برابر ظلم و زورگویی جامعه، میهن پرستی، استقلال، وفاداری، مهربانی، برخورداری از آگاهی سیاسی و اجتماعی و قدرت تصمیم گیری و غیره. قهرمانان اصلی رمان ها دارای صفات مثبت و منفی اند و نویسندگان کوشیده اند بر واقعی بودنشان تأکید کنند. آنان شخصیت پویایی دارند ولی با توجه به تفاوت مشخصات درونی هر کدام، پویایی شان نیز متفاوت است.