عوامل موثر بر آلودگی محیط زیست با تأکید بر کیفیت نهادها(مطالعه موردی: کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی)

در دهه های اخیر به علت فعالیت های بشر، آلودگی محیط زیست به شدت افزایش پیدا کرده است. بنابراین، بررسی عوامل موثر بر آلاینده های محیط زیست می تواند در برنامه ریزی برای کنترل و مدیریت آلاینده ها موثر واقع شود. از این رو هدف این مطالعه، بررسی عوامل موثر بر انتشار دی اکسید کربن به عنوان شاخص آلودگی در کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی، طی دوره ی 1996-2007 است. در این مطالعه، نظریه زیست محیطی کوزنتس با توجه به رابطه ی بین انتشار و درآمد سرانه مورد بررسی قرار گرفت. این مدل بر این فرض استوار است که در مراحل اولیه رشد اقتصادی، آلودگی افزایش می یابد، امّا بعد از رسیدن به یک حداکثر، کاهش می یابد. بدین معنی که ارتباط میان سطح درآمد و میزان آلودگی محیط زیست به صورت شکل u معکوس است. در این پژوهش علاوه بر مطالعه اثرات رشد اقتصادی، مصرف انرژی، تجارت، و توسعه انسانی به بررسی نقش کیفیت نهادها بر انتشار دی اکسید کربن پرداخته شده است و از میانگین ساده ی شاخص های اثر بخشی دولت، کیفیت مقررات، حاکمیت قانون، کنترل فساد، حق اظهارنظر و پاسخگویی، ثبات سیاسی و عدم خشونت برای اندازه گیری کیفیت نهادها استفاده شده است. مدل انتخابی با استفاده از داده های پانل دیتا و تخمین زن های اثرات ثابت و گشتاور های تعمیم یافته (gmm)، برآورد شده است. برای تخمین مدل در داده های پانل دیتا ابتدا دو آزمون f لیمر و هاسمن انجام می شود. با توجه به نتایج آزمون f لیمر، مدل پانل دیتا و بر اساس آزمون هاسمن مدل اثرات ثابت انتخاب شده است. آزمون ضریب لاگرانژ نشان می دهد که مدل دارای وا ریانس نا همسانی است، بنابراین برای رفع واریانس ناهمسانی از روش حداقل مربعات تعمیم یافته (gls) استفاده شده است. برآورد مدل لگاریتمی با روش gls نشان می دهد، رشد اقتصادی، مصرف انرژی، تجارت، توسعه انسانی و کیفیت نهادها از عوامل تأثیرگذار بر میزان انتشار دی اکسیدکربن است، امّا مجذور تولید ناخالص داخلی اثر معنادار بر آلودگی محیط زیست ندارد. به عبارت دیگر فرضیه ی زیست محیطی کوزنتس در ارتباط با انتشار دی اکسیدکربن در کشورهای مورد بررسی برقرار نیست. مصرف انرژی، توسعه انسانی و تجارت اثر مثبت بر آلودگی دارند، اثر مثبت تجارت بر آلودگی، فرضیه پناهگاه آلودگی در این کشورها را تأیید می کند. کیفیت نهادها بر آلودگی اثر منفی دارد، به نحوی که با بهبود کیفیت نهادها آلودگی محیط زیست در سطح کشورها کاهش می یابد. هم چنین نتایج مدل لگاریتمی به روش گشتاورهای تعمیم یافته، نتایج به دست آمده از روش حداقل مربعات تعمیم یافته را تأیید می کند.