مصونیت سران دولتها در حقوق کیفری بین المللی

مصونیت از مفاهیم قدیمی حقوق بین الملل است، که به تدریج و در فرایند زمان مسیر تحول و تکامل خود را طی نموده و امروز به عنوان یک اصل کلی حقوق بین الملل، که ریشه در عرف دارد، بر روابط بین المللی حاکم است. مصونیت سران دولت ها، بازتابی از یک مرحله ی گذرا در تکامل حقوق بین الملل است. در طول روند تاریخی حقوق بین الملل، تا قبل از جنگ جهانی دوم، تشکل ابتدایی و ناپایدار جامعه ی بین المللی، اصرار دولت ها را به حاکمیت مطلق خود توجیه می نمود. در چنان شرایطی، تعادل میان اصول حاکمیت و همکاری، مستلزم مصونیت مطلق دولت ها بود. اما در دهه های اخیر، توسعه اجتماعی و اقتصادی جامعه ی بین المللی و گسترش روابط میان کشورها، برقراری تعادل جدیدمیان اصول فوق را ایجاب نموده است. دکترین مصونیت محدود مبیّن ترجمانی از ضرورت های فعلی جامعه ی بین المللی است. در گذشته به طور سنتی، حقوق بین الملل اصل را بر مصونیت سران دولت ها گذاشته بود. ولی پس از جنگ جهانی اول و دوم، نخستین گام جهت عدم اعمال مصونیت و محاکمه ی سران دولت ها برداشته شد. در دهه ی 90 میلادی، این حرکت سرعت بیشتری گرفت و دو دادگاه کیفری بین المللی برای یوگسلاوی سابق و رواندا تشکیل شد. سپس سند تأسیس دیوان کیفری بین المللی تصویب گردید. با لازم الاجرا شدن دیوان کیفری بین المللی، مصونیت مانع از رسیدگی، تعقیب و محاکمه ی سران دولت هایی که مرتکب جنایات بین المللی شوند، نخواهد شد هر چند موانع و محدودیت هایی در این خصوص قابل تصور است.