مقایسه ارقام مختلف کلم گل روی جمعیت و پارامترهای زیستی شته مومی کلم،brevicoryne brassicae (l.) (homoptera: aphididae) در منطقه جنوب تهران

شته مومی کلم، brevicoryne brassicae یکی از آفات مهم با طیف میزبانی وسیع می باشد که به گیاهان تیره چلیپائیان خسارت می زند. در این بررسی، جدول باروری شته مومی کلم روی هشت رقم کلم گل (smilla, snow mystique, white cloud, buris, galiblanka, snow crown, sg,tokita) در شرایط آزمایشگاهی با دمای 1±25 درجه سلسیوس و رطوبت نسبی 5±60 درصد و دوره نوری 16 ساعت روشنایی و 8 ساعت تاریکی انجام شد. نرخ ذاتی افزایش جمعیت به روش یات و وایت و خطای استاندارد پارامتر های رشد جمعیت به روش جک نایف محاسبه شد. هم چنین تغییرات انبوهی جمعیت شته مومی کلم در سال زراعی 1390 در شرایط آلودگی طبیعی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه شاهد (جنوب تهران) روی این هشت رقم در قالب طرح کاملاً تصادفی با پنج تکرار مورد بررسی قرار گرفت. آماربرداری ها هم زمان با آغاز فعالیت شته در مزرعه از اواخر شهریور تا اوایل آبان ماه به صورت هفتگی شروع و طی آن تعداد کل شته های بالغ و پوره در سه برگ بالایی، میانی، پایینی شمارش گردید. بر اساس نمونه برداری ها انجام شده اوج جمعیت شته مومی کلم در نیمه دوم آبان ماه می باشد. تجزیه های آماری نشان داد که بین ارقام مورد مطالعه از نظر میزان آلودگی مریستم اختلاف معنی داری وجود دارد (p<0.05). بیشترین میزان آلودگی مریستم روی رقم buris با میانگین 83/45 درصد و کمترین میزان آلودگی روی ارقام white cloud و tokita با میانگین 22/22 و 66/18 درصد مشاهده شد. بنابراین ارقام مورد مطالعه از نظر میزان آلودگی مریستم به شته مومی کلم در چهار گروه مقاوم شامل ارقام white cloud و tokita؛ نیمه مقاوم شامل ارقام smilla، snow mystique و snow crown؛ نیمه حساس شامل ارقام galiblanka و sg؛ حساس شامل رقم buris قرار گرفتند. تجزیه آماری داده ها نشان داد که طول دوره رشدی و میزان پوره زایی شته بین ارقام مورد مطالعه تفاوت معنی داری وجود دارد (p<0.05)، به طوری که حداکثر و حداقل طول دوره رشدی به ترتیب روی رقم های galiblanka و buris مشاهده شد. بیشترین نرخ خالص تولید مثل روی رقم galiblanka برابر با (55/56 r0=) به دست آمد. کمترین نرخ ذاتی افزایش جمعیت طبق روش یات وایت برابر با )27/0= (rm روی رقم white cloudمحاسبه شد. نتایج این تحقیق نشان داد جمعیت شته مومی کلم روی رقم smilla به دلیل دارا بودن بیشترین مقدار نرخ ذاتی افزایش جمعیت و نرخ متناهی و کمترین طول مدت زمان دو برابر شدن احتمالا افزایش خواهد یافت. بین امید به زندگی (ex) روی ارقام مورد مطالعه تفاوت معنی داری وجود دارد (p<0.05). رقم ) sg26/8(ex= بیشترین میزان امید به زندگی و رقم smilla )03/4 (ex=کمترین میزان امید به زندگی شته مومی کلم را داشتند. نتایج این تحقیق نشان می دهد ارقامی که روی پارامتر های تولید مثلی حشره اثر گذاشته و شرایط را برای کاهش تولید مثل و افزایش مرگ و میر فراهم می کند می تواند راهکار خوبی برای اجرای مدیرت کنترل شته مومی باشد.