بهینه سازی باززایی برخی از ارقام مهم گلابی ایران درشرایط درون شیشه ای

در این پژوهش بمنظور تولید گیاهان خودریشه برخی از ارقام مهم گلابی ایران چندین آزمایش بصورت جداگانه انجام گرفت. در مرحله اول بمنظور تعیین ریزنمونه و تیمار ضدعفونی مناسب در چهار رقمِ سبری، نطنز، شکری و ویلیامز از دو ریزنمونه جوانه و قلمه گره ای و برای هر کدام دو غلظت متفاوت هیپوکلریت سدیم مورد استفاده قرارگرفت. ریزنمونه جوانه ضدعفونی شده با هیپوکلریت سدیم یک درصد تیمار مناسبی بود. در مرحله دوم اثر غلظت های مختلف iba (0، 1/0، 3/0 و 5/0 میلی گرم بر لیتر) +1 میلی گرم بر لیتر bap بر استقرار چهار رقمِ سبری، نطنز، شکری و ویلیامز مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد در تمامی ارقام غلظت 0 و 1/0 میلی گرم بر لیتر iba از نظر استقرار ریزنمونه ی جوانه مناسب تر است. در مرحله سوم اثر فصل تهیه ریزنمونه جوانه در استقرار دو رقم سبری و نطنز بررسی شد. در این آزمایش ریزنمونه تهیه شده در فصل زمستان بالاترین استقرار را داشتند. در مرحله چهارم اثر تیمارهای مختلف تنظیم کننده های رشد (bap، bap+iba، bap+ga3، bap+iba+ga3، tdz، tdz+iba، tdz+ga3، tdz+iba+ga3) با دو غلظت bap (2 و 3 میلی گرم بر لیتر)، دو غلظت tdz (1 و 2 میلی گرم بر لیتر) و غلظت های ثابت iba (1/0 میلی گرم بر لیتر) و ga3 (5/0 میلی گرم برلیتر) بر پرآوری و شیشه ای شدن رقم سبری مورد بررسی قرار گرفت. در این آزمایش مشخص شد که tdz بر خلاف bap باعث تحریک تولید شاخساره نابجا نشد. تیمار 2 میلی گرم بر لیتر bap به همراه ga3 بدلیل تعداد شاخساره پرآوری شده بالا (6/2) و میزان شیشه ای شدن پایین (8 درصد) تیمار مناسبی برای پرآوری شاخساره در رقم سبری می باشد. پدیده ی شیشه ای شدن در تیمارbap+iba+ga3 شدت بیشتری نشان داد. در تیمارهای حاوی سیتوکنینbap، وجود iba باعث تحریک تورم جوانه های جانبی شد درحالی که ga3 نقش بازدارنده داشت و تا حدودی اثر تحریک کنندگی iba را کاهش داد. در مرحله پنجم در آزمایشی اثر مقادیر مختلف نیترات آمونیوم بر پایه محیط کشت ms (n، n 5/1 و n2) بر اساس غلظت این ماده در محیط کشت ms بر بهبود رنگ برگ و میزان کلروفیل رقم سبری مورد بررسی قرار گرفت. نتایج این آزمایش نشان داد که نیترات آمونیوم در غلظت n5/1تیمار مناسبی جهت بهبود رنگ برگ و میزان کلروفیل a، کلروفیل b و کلروفیل کل می باشد. در مرحله ششم به منظور بررسی تاثیر نوع اکسین (iba و naa)، غلظت اکسین (2 و 3 میلی گرم برلیتر) و مدت زمان قرار گیری در محیط انگیزش ریشه زایی (7، 14 و 21 روز) در رقم سبری آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی انجام گرفت. در این آزمایش ریشه زایی در انتهای ریزقلمه ها دیده نشد فقط در تیمار 3 میلی گرم بر لیتر iba ریشه های نازک تولید شدند که از دمبرگ ریزنمونه منشا گرفته بودند. در مرحله هفتم به منظور بررسی ریشه زایی در ریزقلمه های رقم نظنز دو آزمایش بصورت جداگانه انجام گرفت. در آزمایش اول اثر نوع اکسین (iba و naa)، غلظت اکسین (2 و 3 میلی گرم برلیتر) و مدت زمان قرار گیری در محیط انگیزش ریشه زایی (7، 14 و 21 روز) مورد آزمایش قرار گرفت و در آزمایش دوم اثر غلظت iba و زخم زنی انتهای ریزقلمه مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش اول با اعمال تیمارهای نوع اکسین، غلظت اکسین و زمان قرارگیری ریزقلمه در محیط انگیزش، تولید ریشه در هیچ یک از ریز قلمه ها مشاهده نشد. در آزمایش دوم در ریزقلمه های زخم زنی و تیمار شده با 2 میلی گرم بر لیتر iba به میزان 56/12 درصد ریشه زایی مشاهده شد. ریشه های تولید شده دارای ضخامت مناسب با طول تقریبی 45 میلی متر بودند.