آنالیز ‍ژنتیکی مرگ ومیر گوساله های شیری و تلیسه های جایگزین در گله های گاو شیری

مرگ ومیر در گله های گاو شیری نه تنها با زیان اقتصادی، بلکه با آسایش و سلامت حیوانات مرتبط می باشد. هدف از این مطالعه برآورد پارامترهای ژنتیکی صفت مرگ ومیر گوساله های ماده در دوره های سنی مختلف تا 760 روزگی (سن اولین زایش) می باشد. اطلاعات مربوط به 123256 گوساله ماده متولد شده در سال های 1377 تا 1390 در 60 گله در اصفهان مورد بررسی قرار گرفت. شش دوره سنی شامل 1 تا 30 روزگی، 31 تا 180 روزگی، 181 تا 365 روزگی، 366 تا 760 روزگی، 1 تا 450 روزگی و کل دوره (1 تا 760 روزگی) مورد بررسی قرار داده شد. برای هر دوره، تنها گوساله هایی که در شروع دوره زنده ماندند مورد استفاده قرار گرفت. همچنین رکورد مربوط به گوساله هایی که قبل از اتمام دوره به صورت اختیاری کشتار شدند و یا به گله دیگری انتقال داده شدند از مجموع داده ها خارج شد. پس از ویرایش اطلاعات تعداد 52311 گوساله ماده از 50 گله مربوط به سال های 1377 تا 1388 مورد بررسی قرار گرفت. فایل شجره شامل 519 پدر و 993 حیوان بود. به منظور تخمین پارامترهای ژنتیکی از مدل خطی و مدل آستانه ای پدری استفاده شد. اثرات منظور شده در مدل شامل اثرات ثابت سال- گله-فصل زایش، شکم زایش، سخت زایی و دوقلوزایی، همراه با اثر تصادفی پدر بود. نرخ مرگ ومیر در 6 دوره به ترتیب 17/2، 42/3، 98/1، 17/4، 20/8 و 40/12 درصد بدست آمد. برآورد وراثت پذیری مشاهده ای پایین (متغیر از 3/0 درصد تا 2 درصد) بود. برآورد وراثت پذیری توسط مدل آستانه ای 2 الی 3 برابر بیشتر از مدل خطی و در دامنه 6/0 درصد تا 3/2 درصد بدست آمد. دوره 180 تا 365 روزگی بالاترین وراثت پذیری را در هر دو مدل خطی و آستانه ای داشت. ضریب همبستگی ژنتیکی محاسبه شده بین دوره های مختلف سنی با استفاده از مدل خطی از 22/0 تا 82/0 متغیر بود. ارتباط ژنتیکی مرگ ومیر در دوره 1 تا 30 روزگی و دیگر دوره های سنی در سطح پایینی قرار داشت و نشان می دهد ژن های متفاوتی مسئول مرگ ومیر در مراحل اولیه و پایانی بعد از تولد هستند. همبستگی اسپیرمن بین ارزش های اصلاحی برآوردی توسط دو مدل خطی و آستانه ای تقریباً بالا بدست آمد و نشان می دهد تنها تفاوت ناچیزی در رتبه بندی گاوهای نر وابسته به روش ارزیابی است. به طور کلی با توجه به پایین بودن فراوانی مرگ ومیر در دوره 180 تا 365 روزگی، بالا بودن وراثت پذیری و ضریب تغییرات ژنتیکی برای این دوره نسبت به دیگر دوره ها تا سن 760 روزگی و همچنین بالا بودن همبستگی ژنتیکی بین این دوره و دوره های 31 تا 180 و 366 تا 760 روزگی به نظر می رسد استفاده از اطلاعات این دوره جهت ارزیابی های رایج به منظور بهبود صفات زنده مانی مفید خواهد بود.