ارزیابی مقاومت بعضی از ارقام و لاین های پیشرفته جو به شته معمولی گندم (schizaphis graminum(rondani)) (hem.: aphididae) در شرایط گلخانه

شته معمولی گندم با نام علمی (hem.: aphididae) schizaphis graminum (rondani) یکی از آفات مهم غلات به ویژه جو است. یکی از مناسب ترین روش های کنترل این آفت با در نظر گرفتن اثرات سوء ناشی از کاربرد آفت کش ها، استفاده از ژنوتیپ های مقاوم جو است. در این تحقیق 60 ژنوتیپ جو در مرحله ی گیاهچه ای غربال شده و مکانیسم های آنتی زنوز، آنتی بیوز و تحمل روی شش ژنوتیپ غربال شده بررسی شد. آزمایش در گلخانه ای با شرایط دمایی 2±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 10±55 درصد و دوره نوری 16:8 (تاریکی: روشنایی) انجام شد. غربال گری بر اساس میانگین تعداد شته های مستقر شده روی گیاه انجام شد. 14 روز بعد از آلودگی با شته، سه ژنوتیپ با کمترین میانگین تعداد شته (ارقام ریحان، نصرت و لاین 20) و سه ژنوتیپ با بیشترین میانگین (لاین های 13، 44 و رقم زرجو) جهت انجام آزمایش های مذکور انتخاب شدند. نتایج آزمایش آنتی زنوز نشان داد که در هر سه زمان (24، 48 و 72 ساعت پس از رها سازی) رقم زرجو و ریحان به ترتیب ضعیف ترین و قوی-ترین آنتی زنوز را داشتند. در آزمایش تحمل، رقم ریحان بیشترین درصد رشد (89/97%) و کمترین درصد کاهش ارتفاع (0/2%) را داشت، در حالی که رقم زرجو با کمترین درصد رشد (02/34%) و بیشترین درصد کاهش ارتفاع (9/65%) کمترین سطح تحمل را دارا بود. در آزمایش آنتی بیوز تفاوت معنی داری میان ژنوتیپ ها از نظر طول دوره ی پورگی مشاهده نشد. طول عمر شته ها از 7/23 تا 9/35 روز بدست آمد. کمترین میانگین تعداد پوره ها روی رقم ریحان و بیشترین آن روی لاین 13 بود. بیشترین و کمترین شاخص مقاومت گیاهی به ترتیب به رقم ریحان (6/166) و رقم زرجو (03/1) تعلق داشت. همچنین در این تحقیق پارامترهای جدول زندگی شته معمولی گندم روی شش ژنوتیپ جو اندازه گیری شد. طبق نتایج، پوره ها روی هیچ یک از ژنوتیپ های آزمایش شده مرگ و میری نداشتند و کمترین نرخ بقای حشرات کامل (lx) روی رقم ریحان بود. مقدار نرخ خالص تولیدمثل (r0) به طور معنی داری روی لاین 20 و 13 بیشتر از رقم ریحان بود. همچنین مقادیر rm و ? روی لاین 44 بیشتر از رقم ریحان بود. مقادیر میانگین مدت زمان یک نسل (t) و زمان دوبرابر شدن جمعیت (dt) روی رقم ریحان طولانی تر از سایر ژنوتیپ ها بود. نتایج آزمایش نشان داد که رقم ریحان نامناسب ترین میزبان برای شته معمولی گندم بوده و منجر به کاهش رشد جمعیت آن شد.