ارزیابی تأثیر تعداد متفاوت اردک و ارقام مختلف برنج در کارایی کشت توأم برنج-اردک

به منظور ارزیابی اثر تراکم اردک در مزارع برنج (oryza sativa l.) بر برخی از صفات مورفولوژیک، فیزیولوژیک، عملکرد و اجزای عملکرد شلتوک ارقام برنج به همراه بررسی میزان تنوع و تراکم علف های هرز، آزمایشی در سال زراعی 1391-1390 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری اجرا گردید. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار به اجرا در آمد. در این آزمایش عامل اصلی تعداد اردک در سه سطح (شامل شاهد، 400 و 800 قطعه اردک در هکتار) و عامل فرعی رقم برنج در سه سطح (شامل طارم به عنوان رقم محلی، شیرودی و قائم به عنوان ارقام اصلاح شده) بودند. نتایج حاصل از تجزیه واریانس بیانگر اختلاف کاملاً معنی دار تعداد اردک، رقم و برهمکنش رقم در تعداد اردک از نظر صفات طول ریشه، تعداد پنجه، عدد spad، میزان کلروفیل، تعداد دانه پر و پوک، طول خوشه، تعداد دانه در خوشه، عملکرد شلتوک، روز تا 50 درصد گل دهی و تراکم بوته های علف هرز اویارسلام (cyperus spp.)، قاشق واش (alisma plantago aquatica l.)، سوروف (echinochloa crus-galli l.)، عدسک آبی (lemna minor l.) و آزولا (azolla sp.) بود. بر اساس نتایج حاصل از مقایسه میانگین صفات بالاترین مقادیر صفات تعداد پنجه، تعداد پنجه بارور، تعداد دانه پر، تعداد دانه در خوشه، طول خوشه، تعداد برگ، روز تا 50 درصد گل دهی و رسیدگی کامل، طول، عرض و شکل دانه، ارتفاع بوته، میزان کلروفیل a، عدد spad، عملکرد بیولوژیک و شلتوک در تیمار 800 قطعه اردک در هکتار به دست آمد. در بین ارقام مورد بررسی در این آزمایش بالاترین مقادیر تعداد پنجه (23 عدد پنجه در کپه)، تعداد برگ (95 برگ در بوته)، روز تا 50 درصد گل دهی (104 روز)، روز تا رسیدگی کامل (136 روز)، عملکرد بیولوژیک (7/13 تن در هکتار) و عملکرد شلتوک (3/5 تن در هکتار) مربوط به رقم پر محصول شیرودی بود و بالاترین مقادیر طول خوشه (28 سانتی متر)، تعداد دانه پر (125 عدد دانه در خوشه)، تعداد پنجه بارور (19 عدد در کپه) و تعداد دانه در خوشه (132 عدد) مربوط به رقم طارم در تیمار 800 قطعه اردک در هکتار بود. عملکرد شلتوک رقم شیرودی (3/5 تن در هکتار) در تیمار 800 قطعه اردک در هکتار نسبت به ارقام قائم (3/4 تن در هکتار) و طارم (4/3 تن در هکتار) در همین تیمار به ترتیب به میزان 19 و 36 درصد بالاتر بود. همچنین نتایج به دست آمده از تراکم و تنوع علف های هرز نشان دادند که کم ترین میزان تراکم و تنوع علف های هرز به ترتیب مربوط به تراکم 800 و 400 تعداد اردک در هکتار بود. در میان ارقام مورد بررسی در این آزمایش، رقم طارم دارای کم ترین و رقم قائم دارای بالاترین میزان تراکم و تنوع علف های هرز بودند. بالاترین میزان تراکم علف هرز اویارسلام بذری در تیمار شاهد (بدون حضور اردک) و در رقم قائم (67 بوته در متر مربع) مشاهده شد که نسبت به تیمار 800 تعداد اردک در هکتار حدود 97 درصد افزایش یافته بود. در پایان نتایج نشان دادند رقم طارم به همراه تراکم 800 قطعه اردک در هکتار می تواند شرایط را برای کشاورز در دست یابی به عملکرد اقتصادی بالاتر فراهم سازد.