رسوب شناسی و چینه نگاری سکانسی سازند آیتامیر در تاقدیس امیرآباد (شمال شرق مشهد)

سازند آیتامیر (آلبین-سنومانین) از شرق تا غرب حوضه رسوبی کپه داغ گسترش دارد. در این تحقیق سه برش از این سازند در شرق حوضه کپه داغ شامل برش روستای باغگاه با ضخامت 250 متر، برش روستای نیازی با ضخامت 220 متر و برش روستای امیرآباد با ضخامت 200 متر انتخاب، اندازه گیری و نمونه برداری شده اند. سازند آیتامیر در تمامی برش ها به دو قسمت تحتانی عمدتا ماسه سنگی و فوقانی عمدتا شیلی تقسیم شده است. این سازند عمدتاً از ماسه سنگ، شیل، سیلتستون و چند افق آهکی تشکیل شده است. ماسه سنگ ها در سازند آیتامیر در اندازه خیلی ریز تا متوسط، نیمه زاویه دار تا نیمه گردشده با جورشدگی غالبا متوسط تا خوب و از نظر بافتی مچور تا ساب مچور هستند. این ماسه سنگ ها از کوارتز(عمدتا منوکریستالین)، فلدسپات، چرت، میکا، کانی های سنگین، پوسته های فسیلی و گلاکونی تشکیل شده اند. سنگ های کربناته از پوسته های دوکفه ای، آمونیت، گاستروپود، براکیوپود، بریوزوئر، کرم های حلقوی، فرامینیفر، اکینودرم، جلبک آهکی، دانه های آواری و گلاکونی تشکیل شده است. سیمان در این ماسه سنگ ها و سنگ های کربناته عمدتا از کلسیت تشکیل شده است. سه مجموعه رخساره ماسه سنگی، گل سنگی و کربناته در این سازند شناسایی شده است. مجموعه رخساره ماسه سنگی به دو رخساره ساب آرکوز تا ساب لیت آرنایت، خیلی دانه ریز تا متوسط، مچور تا ساب مچور، حاوی گلاکونی و پوسته های فسیلی(a1) و رخساره ساب آرکوز تا ساب لیت آرنایت، خیلی دانه ریز تا متوسط، مچور تا ساب مچور، حاوی گلاکونی و فاقد پوسته های فسیلی(a2) تقسیم می گردد. مجموعه رخساره گل سنگی شامل دو رخساره شیلی(b1) و سیلتستونی(b2) است. مجموعه رخساره سنگ های آهکی شامل سه رخساره رودستون ماسه ای حاوی آمونیت، دوکفه ای، خرده های اسکلتی و گلاکونی (c1)؛ رودستون ماسه ای حاوی دوکفه ای، خرده های اسکلتی و گلاکونی (c2)؛ فلوتستون ماسه ای حاوی دوکفه ای (c3) است. کانی گلاکونی یکی از اجزای اصلی تشکیل دهنده تمام رخساره های این سازند است.گلاکونی های این سازند از نظر منشا به دو دسته گلاکونی اتوکتونوس و پارااتوکتونوس تقسیم می شوند. رسیدگی این گلاکونی ها نیز از چهار نوع نوظهور، کمی تکامل یافته، تکامل یافته و خیلی تکامل یافته تشکیل شده است. فراوانی و رسیدگی دانه های گلاکونی در دسته رخساره تراز بالا به سمت بالا کاهش و در دسته رخساره پیشرونده به سمت بالا افزایش می یابد. این مقادیر در سطوح حداکثر غرقابی به حداکثر می رسند. مدل رسوبی ارائه شده برای رسوبات سازند آیتامیر در برگیرنده زیر محیط های شلف، بخش پایینی دور از ساحل، بخش بالایی دور از ساحل، بخش پایینی حاشیه ساحل، بخش بالایی حاشیه ساحلی و پیش ساحل است. اثرفسیل های این سازند حاوی الگوهای رفتارشناسی متنوع شامل، پناهگاهی، تغذیه ای، گریزینگ، تعادلی، پیچ و تاب خورده، هم زیست شیمیایی و فراری هستند، همچنین در نهشته های سازند آیتامیر 7 نوع ایکنوفاسیس شناسایی شده است، که شامل 1) ایکنوفاسیس زئوفیکوس 2) ایکنوفاسیس دور از ساحل کروزیانا 3) ایکنوفاسیس پیش الگوی کروزیانا 4) ایکنوفاسیس مخلوط اسکولایتوس-کروزیانا 5) ایکنوفاسیس دور از ساحل اسکولایتوس 6) ایکنوفاسیس پیش الگوی اسکولایتوس و 7) ایکنوفاسیس اسکولایتوس. خصوصیات رسوب شناسی افق های پرفسیل مشخصه های مهمی از رخساره های رسوبی هستند، بنابراین وسیله ای مفید برای تفسیر چینه نگاری سکانسی می باشند. این افق های پرفسیل در موقعیت های مشخصی میان سکانس های رسوبی، بعنوان لاگ های قاعده ای در قاعده دسته رخساره پیشرونده، در پهنه حداکثر غرقابی و نزدیک به بالای دسته رخساره تراز بالا یافت می شوند. با مطالعه چینه نگاری سکانسی در رسوبات این سازند تعداد 7 سکانس رسوبی در برش باغگاه و برش نیازی، و 8 سکانس رسوبی در برش امیرآباد شناسایی شده است. تمام مرزها سکانسی از نوع sb2 است. تغییرات سطح آب دریا در ناحیه مورد مطالعه با منحنی های جهانی تفاوت های دارد که ممکن است به دلیل تاثیرات محلی از جمله نرخ فرونشینی، نرخ تامین رسوب و توپوگرافی بستر باشد. فرآیندهای دیاژنتیکی عملکرده در ماسه سنگ ها شامل فشردگی مکانیکی و شیمیایی، سیمانی شدن، دگرسانی، انحلال و جانشینی، گلاکونیتی شدن، حفاری رسوبات نرم و حفر رسوبات است. در سنگ های آهکی فرآیندهای دیاژنتیکی موثر شامل میکریتی شدن، فشردگی مکانیکی و شیمیایی، سیمانی شدن، گلاکونیتی شدن، شکستگی، تخلخل ثانویه، نئومورفیسم، حفاری رسوبات نرم و آثار حفر رسوبات است.