صورخیال در غزلیات اهلی شیرازی

چکیده رساله ی حاضر با عنوان (بررسی صور خیال در غزلیّات اهلی شیرازی) به بررسی شیوه های تصویرپردازی دراشعـار این شاعر پرداخته است . بدین منظور صورخیالی که بسامد بیشتری دارند ، یعنی مجاز ، تشبیه ، استعاره و کنایه ازبین سیصد غزل از این شاعر استخراج شده و در فصول جداگانه بررسی شده اند. فصل اوّل شامل بررسی سبک دوره ی تیموری و فصل دوّم مختصری از شرح حال اهلی شیرازی و شیوهی شعرپردازی اوست . در فصل های بعدی هریک از صنایع بیانی که ذکر آن گذشت و نمونه های مربوط به آن در چهار فصل جداگانه بررسی شد . بدین صورت که نخست شرحی کوتاه درباره ی هریک از صورخیال مذکوربیان گردید ، سپس فروعات آن به همراه شواهدی از غزلیّات شاعر مذکور مورد بررسی قرار گرفت . در بخش پایانی هم نتایج حاصله بیان گردید . شیوه ی کار بدین صورت بود که ابتدا سیصد غزل از شاعر مذکور (به صورت مضرب های عدد پنج ) انتخاب گردید . سپس صور بیانی تشبیه ، استعاره ، مجاز و کنایه به روش فیش برداری استخراج شد . و در آخر بسامدی کلّی از این تصاویر شعری در کلّ ابیات برگزیده به دست آمد که تعداد و درصدهای آنها در بخش پایانی هر فصل به صورت جداگانه ، بر روی جدول و نمودار ( دایره ای ) نشان داده شد . با توجّه به جدولها و نمودارهای ارائه شده ، از هریک از صور خیال ذکر شده در اشعار این شاعر آماری به دست آمد که با توجه به این آمار می توان میزان بهره گیری ازهرکدام از صوربیانی یادشده در ایجاد خیال انگیزی در شعر(غزلهای ) این شاعر را مشخص نمود . این آمارها نشان میدهد تشبیه(با 52 درصد ) بالاترین جایگاه را از میان صور بیانی بررسی شده داراست و استعاره ( با24 درصد ) در رتبه ی بعدی و پس از آن کنایه ( با 2? درصد ) در مکان سوم و مجاز (با4 درصد ) در مکان چهارم واقع شده اند . از میان تشبیهات ، تشبیه بلیغ ( به صورت اضافی و غیر اضافی ) با4? درصد از کلّ تشبیهات ، در قسمت استعاره نیز استعاره ی مصرّحه ی مجرده 25 درصد از مجموع استعاره ها ، در بخش کنایه ، کنایه از فعل با 4? درصد از مجموع کنایات ، و در بخش مجاز ، مجاز به علاقه ی موصوف و صفت یا مضاف و مضاف الیه با 3? درصد از کلّ مجازها ، در صدر جدول قرار می گیرند . کلید واژه ها : اهلی شیرازی ، صور خیال ، تشبیه ، استعاره ، مجاز ، کنایه .