عبرت های تاریخی و نقش آن در اخلاق اسلامی از دیدگاه امام علی علیه السلام

از مهم ترین روش های تربیت اسلامی که در قرآن و سنت و سیره ی امامان معصوم? از جمله امیر-المومنین علی ? مورد توجه و تأکید قرار گرفته است، روش "عبرت آموزی" می باشد. خداوند در قرآن کریم در آیات مختلف، یکی از مهم ترین منابع و عوامل هدایت انسان را عبرت از گذشته و گذشتگان معرفی می کند و با الفاظ و عبارات مختلف، مردم را به دقت و تأمل در زندگی و سرگذشت خوبان و بدان فرا می خواند و به انسان ها سفارش می کند که به سیر و تفکر در آیات آفاقی و انفسی بپردازند و عاقبت محسنین و مفسدین را بنگرند. همچنین امام علی? با توصیه به تفکر و تأمل در تاریخ گذشتگان و پند از حوادث تاریخی، همه را به عبرت آموزی از سرانجام نیک و بدشان دعوت می کند. چراکه حوادث تاریخی مشابه اند و عدم توجه به آن ها و بهره نبردن از تجربه های ارزشمند پیشینیان، خسران و تباهی را به بار خواهد آورد. لذا بیان تاریخ و حوادث تلخ و شیرین آن، روشی مطلوب برای عبرت آموزی از زندگی دنیایی و غافل نگشتن از سرای اخروی است. بنابراین، به منظور استفاده ی بهینه از سرمایه ی گران بهای عمر و جلوگیری از اتلاف امکانات و استعدادهای انسانی، لازم است با تفکر در تاریخ و کشف سنن و قوانین حاکم بر آن و به واسطه ی پندپذیری و عبرت آموزی از وقایع و سرگذشت پیشینیان، در جهت رشد و تعالی زندگی فردی و اجتماعی گام برداریم. پژوهش حاضر به اهمیت تاریخ و عبرت های آن و بیان نقش عبرت آموزی در اخلاق اسلامی از دیدگاه امام علی??پرداخته است و در همین مورد مباحثی همچون منابع، ابزارها، عوامل، موانع و بهره های اخلاقی، تربیتی عبرت پذیری، نقش پیامبران در ایجاد تمدن بشری و ... مطرح گردیده است. کلمات کلیدی عبرت، تاریخ، امام علی?، نهج البلاغه، اخلاق و تربیت اسلامی