ساماندهی بافت فرسوده شهری در راستای نوسازی و بهسازی با تاکید بر مشارکت مردمی (مطالعه موردی : محله استاد سرا در شهر رشت)

چکیده بخشی از فضای شهری که آن را با نام بافت فرسوده می شناسیم، عمدتاً فاقد شرایط زیست مطلوب از نظر مسکن و خدمات مکمل می باشد و حرکت در جهت بهسازی و نوسازی آن، در واقع تلاشی است برای احیای حقوق پایه ای شهروندانی که می روند تا خطر انزوای اجتماعی، اقتصادی و فیزیکی از زندگی شهری را تجربه کنند. تجربه در امر بهسازی، نوسازی و ساماندهی بافت های فرسوده شهری نشان می دهد که بدون استفاده از رویکرد مشارکتی نمی توان پیشرفتی در این امر حاصل کرد؛ لذا نظم بخشیدن به این تغیر و تحولات کالبدی و کارکردی بافت های فرسوده با مشارکت ارگان های مختلف از جمله مردم ساکن بافت بسیار حائز اهمیت می باشد. همچنین در بین نقاط مختلف فرسوده شهری، روند رو به تخریب بطئی نواحی مرکزی سریع تری نسبت به دهه های پیشین به خود گرفته است و از سوی دیگر، اهمیت این نواحی شهری به طور کاملاً محسوسی بر برنامه ریزان و مدیران شهری آشکار شده است تا گامی موثر در مسیر حل معضلات رو به رشد بخش های مرکزی شهرها بردارند. یکی از معضلاتی که جوامع شهری به دنبال افزایش جمعیت شهری با آن روبرو می باشند رشد افقی و پراکنده شهری است. در این راستا جوامع مختلف شهری برای روبه رو شدن با آن راه حل های مختلفی در پیش گرفتند. یکی از این راهبردها، تئوری رشد هوشمند شهری است که در آن بر جلوگیری از پراکنده شدن شهر و تخصیص فضا به سایر کاربری ها در بخش فشرده یا مرکز شهر تاکید می کند. یکی از ویژگی های مهم رشد هوشمند شهری تاکید بر بازسازی و تجدید مناطق قدیمی شهر است، که اگر از اصول رشد هوشمند در بازسازی مناطق فرسوده مراکز شهری استفاده شود، می توان بخش زیادی از نیاز به مسکن را رفع کرده و از گسترش بی رویه و بی برنامه شهر جلوگیری کرد. اهداف مورد نظر در انجام این تحقیق، نخست بررسی نقش مشارکت مردم در نوسازی و بهسازی بافت فرسوده استاد سرا و دیگری، بررسی جایگاه مشارکت مردم در روند تحقق رشد هوشمند شهری می باشد. نتایج نشان داد که پایگاه اقتصادی- اجتماعی افراد (از قبیل درآمد، شغل، تحصیلات، مدت سکونت در محله) بر میزان مشارکت آنها تأثیر دارد و بین آن ها همبستگی مثبت برقرار است. مشارکت مردم در بهسازی و نوسازی بافت فرسوده نیز با وزن معیار0.114 در رتبه چهارم قرار گرفت و فشرده سازی ساختمان ها به عنوان مهمترین عامل تاثیرگذار در تحقق رشد هوشمند شهری در مرکز شهر رشت شناخته شد. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی- تحلیلی می باشد. برای جمع آوری داده ها از روش میدانی و پرسش نامه و برای تجزیه و تحلیل از مدل های ahp, swot و نرم افزارهایspss و expert choice استفاده شده است. کلید واژگان: بهسازی و نوسازی، بافت فرسوده، مشارکت مردمی، رشد هوشمند شهری، محله استادسرا