اثر اندازه و فرسودگی بذر و انواع پرایمینگ بر شاخص های جوانه-زنی و استقرار گیاهچه های سویا

پژوهش حاضر در سال 1390 در آزمایشگاه فیزیولوژی و تکنولوژی بذر وگلخانه ی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه محقق اردبیلی به صورت آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی انجام شد. بررسی اثر فاکتورهای آزمایش بر مولفه های جوانه زنی در 4 تکرار و آزمایش های گلخانه ای در 3 تکرار انجام شد. بذور سویا (glycine max (l.) merr.) رقم l17 از شرکت دانه های روغنی پارس آباد اردبیل تهیه گردید. در این آزمایش سه عامل اندازه، قدرت و پرایمینگ بذر در نظر گرفته شد. عامل اندازه در چهار سطح (شاهد، درشت، متوسط و ریز)، فرسودگی در سه سطح (شاهد، سطح اول فرسودگی و سطح دوم فرسودگی) و پرایمینگ نیز در سه سطح (شاهد، هیدرو- و هالو- پرایمینگ) مورد بررسی قرار گرفت. توده بذری بر اساس وزن هزار دانه به سه اندازه درشت، متوسط و ریز جدا شدند. بخشی نیز به عنوان شاهد از توده بذری در نظر گرفته شد. جهت ایجاد بذور برخوردار از سطوح قدرت متفاوت و تعیین بهترین زمان و غلظت پیش تیمار، آزمون های مقدماتی جوانه زنی و رشد گیاهچه انجام شد. نتایج نشان داد که اثر اندازه بذر بر اکثر صفات جوانه زنی و استقرار گیاهچه های سویا معنی دار بود، اما درصد بذور زنده و سبز شدن گیاهچه ها تحت تأثیر اندازه بذر قرار نگرفت. اندازه بذر بر مقدار کلروفیل b و قند محلول گیاهچه ها نیز اثر معنی دار نداشت. فرسودگی اثر بازدارنده ای بر قابلیت جوانه زنی و استقرار گیاهچه های سویا داشت. با افزایش سطوح فرسودگی کلیه شاخص های جوانه زنی بذور سویا کاهش یافت به طوری که بذور قوی (شاهد) بیش ترین و بذور ضعیف (سطح سوم فرسودگی) کم ترین میزان این شاخص ها را دارا بودند. درصد سبز شدن گیاهچه های سویا تحت تأثیر پیش تیمار بذر قرار نگرفت، اما سایر شاخص ها جوانه زنی با پیش تیمار بذر بهبود یافت. پیش تیمار نمک در مقایسه با پیش تیمار آبی اثر بهبود دهنده بیش تری بر شاخص های جوانه زنی داشت. با افزایش فرسودگی مقدار کلروفیل a، b، قند محلول و پروتئین گیاهچه ها کاهش یافت، اما پیش تیمار بذر موجب بهبود مقدار این صفات شد که اثر بهبود دهندگی پیش تیمار نمک بیش تر بود. اثر متقابل سه جانبه عامل های آزمایش بر هیچ یک از صفات مورد بررسی معنی دار نگردید.