ارزیابی موقعیت احداث سدهای زیرزمینی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیائی و مدل های تصمیم گیری (مطالعه موردی: حوزه آبخیز دشت شهرکرد)

استان چهارمحال و بختیاری به دلیل عدم توازن و پراکنش زمانی و مکانی نامناسب نزولات جوی و وجود تغییرات توپوگرافی شدید که سبب خروج سریع منابع آب سطحی می شود، دچار محدودیت شدید دسترسی به منابع آب شیرین سطحی است، همین امر سبب اعمال فشار بهره برداری به منابع زیرزمینی می گردد. لذا تقویت منابع آب زیرزمینی یکی از راههای جبران این فشار محسوب می شود. یکی از راهکارهای مفید در جبران کاهش آبهای زیرزمینی، احداث سدهای زیرزمینی می باشد. مهمترین مشکل در توسعه و ایجاد این سدها، انتخاب مکان مناسب برای احداث آنها می باشد. هدف این تحقیق تعیین موقعیت مناسب سدهای زیرزمینی با لحاظ متدولوژی جدید و سپس اولویت بندی احداث این سدها در حوضه آبریز دشت شهرکرد می باشد. پارامترهای موثر در مکان یابی، هشت معیار شناسایی مسیلها و رودخانه های مستعد بعنوان محل احداث سدزیرزمینی، وجود قسمتهای باریک در آبراهه، شیب مخزن، کاربری اراضی، بررسی پدیده فرار آب، زمین شناسی، سنگ شناسی و معیار های اقتصادی-اجتماعی انتخاب گردید. در این راستا انطباق لایه های اطلاعاتی با استفاده از gis صورت گرفت و دوازده موقعیت مناسب جهت احداث سد زیرزمینی استخراج گردید. پس از مشخص کردن محورها در مرحله مکانیابی، تعیین معیارهای موثر و ارزش آنها با استفاده از روش madm و بر مبنای درخت تصمیم گیری ahp صورت گرفت. با توجه به تأثیرقابل توجه معیارهای اصلی در محاسبه شاخص تناسب و تفاوت فاحش دیدگاههای موجود در ارتباط با وزن و ارزش هر کدام, 5 سناریو در ارتباط با اولویت بندی محورها در نظر گرفته شد. درسناریوی اول به تمامی معیارهای اصلی وزن یکسان اختصاص داده شد درسایر سناریو ها یکی از معیارهای اصلی به عنوان معیار مهم تر وزن بیشتری کسب می کند. پس از آن برای هر محور با توجه به سناریوی تعریف شده شاخص تناسب محاسبه گردید محاسبه شاخص تناسب برای هر محور بر حسب مقادیر شاخص هاو با توجه به کلاس بندی محدوده معیارها شاخص های تناسب بالاتر، منطبق برمحورهای مناسب تر در منطقه مورد بررسی میباشد. کاربرد این تکنیک ها در مورد مقاطع مکان یابی شده در حوضه آبخیز دشت شهرکرد نشان داد که محور 54 اولویت اول احداث سد زیرزمینی در حوضه آبخیز دشت شهرکرد می باشد که این نتایج از عمق کم آبرفت در محل محور سد و تأثیر ناچیز بر منابع آبی پائین دست ناشی شده است. همچنین موقعیت 65 آخرین گزینه برای احداث سد زیرزمینی در حوضه آبخیز دشت شهرکرد خواهد بود که از دلایل آن می توان به سطح کم و شیب نسبتاً تند مخزن اشاره نمود.