اسلام گرایی در ترکیه و انقلاب اسلامی ایران

اسلام گرایی در کشور ترکیه یک جریان اصیل و ریشه دار است. ترک ها خودشان را به نوعی میراث دار امپراتوری عثمانی می دانند که قرن ها بر بخش وسیعی از ممالک اسلامی حکمرانی می کرد و اسلام یکی از مولفه های اصلی تشکیل دهنده هویت فرهنگی، سیاسی و اجتماعی مردم محسوب می شد. با زوال امپراتوری عثمانی و روی کار آمدن ژنرال مصطفی کمال آتاتورک و تشکیل کشور مستقل جمهوری ترکیه، وی تلاش کرد با محور قرار دادن ملی گرایی و حرکت پرشتاب به سمت غربی شدن دست به اصلاحات گسترده ای بزند که در همین راستا مذهب را به عنوان مانع جدی در برابر پیشبرد اهداف خود مشاهده کرد و درصدد برآمد تا آن را از متن جامعه به حاشیه براند. هر چند که او تلاش کرد با بهره گیری از ابزار زور و فشار، به کلی خط اسلام گرایی و اسلام خواهی را در میان مردم ترکیه خاموش کرده و یک جمهوری کاملاً لائیک بنا نهد، ولیکن نکته اینجاست که در دوران حکومت وی اگرچه به ظاهر افول اسلام گرایی در ترکیه قابل مشاهده است؛ ولیکن جریان اسلام گرایی در دوران آتاتورک و چندین سال بعد از آن تلاش و فعالیت های خود را از بیم دیکتاتوری حاکم بر ترکیه به صورت زیرزمینی و پنهان دنبال می کند. بعد از مرگ آتاتورک و روی کارآمدن احزاب دیگر، اسلام گرایی نه تنها دچار افول و زوال نگردید، بلکه به رشد و بالندگی روزافزون خود را نیز ادامه داد و تا به امروز چهار دوره ی زمانی پشت سر گذاشته است این چهار دوره عبارتست از: 1) مرحله مبارزات و قیام های پراکنده ی مردمی(دوره اختناق و فضای تک حزبی) 1923 تا 1950میلادی 2) مرحله ی مبارزات پارلمانی و سیاسی(دوره ی باز شدن فضای سیاسی و گرم شدن فضای انتخاباتی) 1950 تا 1998 میلادی 3) دور خیز برای رسیدن به قله حاکمیت (نخست وزیری و ریاست جمهوری) 1998 تا 2002 میلادی 4) حرکت و دست یابی به قله ی حاکمیت؛ 2002 تا امروز در همین راستا جمهوری ترکیه به واسطه ی همسایگی خود با جمهوری اسلامی ایران و عوامل مهمی همچون قرابت جغرافیایی، اشتراکات تاریخی، اشتراکات قومی و مذهبی و... به طور طبیعی از انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 میلادی تاثیر پذیرفت و شواهد و قرائن همگی دال بر این تأثیرات است. البته توجه به این نکته نیز حائز اهمیّت است که وقوع انقلاب اسلامی ایران موجب شد تا روند رشد اسلام گرایی در ترکیه تشدید شده و جریانها اسلام گرا و توده های مردمی مطالبات جدّی تری را در این عرصه از حکومت لائیک مطرح کردند.