ارزیابی پتانسیل تولید برخی توده های بومی رازیانه ایران تحت تاریخهای مختلف کاشت در زنجان

به منظور بررسی اثر تاریخ کاشت برعملکرد، اجزای عملکرد و اسانس توده های مختلف رازیانه، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زنجان اجرا گردید. در این آزمایش تأثیر تاریخ کاشت در سه سطح شامل 20 فروردین، پنج اردیبهشت و 20 اردیبهشت بر برخی توده های بومی رازیانه ایران شامل زنجان، لرستان، اصفهان، همدان و کاشان مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اکثر صفات مورد بررسی از جمله روز تارسیدگی، تعداد شاخه فرعی، شاخص سطح برگ، تعداد چتر در بوته، تعداد دانه در چتر، وزن هزار دانه، عملکرد دانه،زیست توده، شاخص برداشت، درصد اسانس و عملکرد اسانس به طور معنی داری (01/0 p ?) تحت تأثیر تاریخ کاشت قرار گرفتند. با تأخیر در تاریخ کاشت به جز درصد اسانس بقیه صفات کاهش یافتند به طوری که بیشترین عملکرد دانه و اسانس به ترتیب 01/1799 و 79/48 کیلوگرم در هکتار مربوط به 20 فروردین و کمترین مقدار صفات مذکور مربوط به 20 اردیبهشت بود. بیشترین درصد اسانس (96/2) از تاریخ کاشت 20 اردیبهشت و کمترین آن (65/2) از 20 فروردین بدست آمد. همچنین نتایج آزمایش نشان داد که توده های رازیانه نیز از لحاظ اکثر صفات مورد بررسی تفاوت معنی داری با هم داشتند به طوری که بیشترین عملکرد دانه و اسانس(5/2084 و 69/52) از توده زنجان و کمترین آن از توده همدان بدست آمد. بیشترین درصد اسانس از توده کاشان ( 18/3 )و کمترین آن (54/2) از توده زنجان بدست آمد. اثر متقابل تاریخ کاشت و توده نیز بر برخی از صفات شامل عملکرد دانه، زیست توده، تعداد چتر در بوته و تعداد دانه در چترک معنی دار بود به طوری که بیشترین عملکرد دانه (25/2424) از تاریخ کاشت 20 فروردین و توده زنجان و کمترین آن (86/928) از تاریخ کاشت 20 اردیبهشت و توده کاشان بدست آمد. همچنین از لحاظ اجزای تشکیل دهنده اسانس نیز بین تاریخ های کاشت و توده های رازیانه تفاوت وجود داشت. ترکیبات اصلی اسانس دانه رازیانه شامل آنتول، استراگول، لیمونن، فنکون و آنیسول است که در بین این ترکیبات بیشترین درصد مربوط به آنتول بود.