ارزیابی منابع ژنتیکی مقاوم به خشکی در انجیر (ficus carica l)با استفاده از شاخص های فیزیولوژیکی و آنالیزهای پروتئومیکس

تنش خشکی یکی از مهمترین فاکتورهای محدود کننده رشد و تولید انجیر(ficus carica l.) در ایران است. اطلاعات دقیق در خصوص پاسخ بیوشیمیایی انجیرهای بومی ایران نسبت به تنش خشکی می تواند در موفقیت برنامه های کاشت و توسعه انجیر نقش بسزا داشته باشد. یک مطالعه مقدماتی برای تعیین اثرات تنش آبی بر چهار رقم انجیر (‘دیم دهدز’، ‘سبز استهبان’، ‘سیاه’ و ‘شاه انجیر’) انجام شد. گیاهان گلدانی که در شرایط گلخانه پرورش یافته بودند با قطع آبیاری به مدت 14 روز در معرض تنش خشکی قرار گرفتند. گیاهان تنش دیده مجدداٌ برای 7 روز آبیاری شدند و اثرات بهبود در آنها مطالعه شد. گیاهان شاهد روزانه آبیاری می شدند و رطوبت آنها در حد ظرفیت مزرعه حفظ شد. شاخص های غربال گری سریع شامل پتانسیل آب ساقه، محتوای نسبی آب، وزن برگ در واحد سطح، شاخص ثبات کلروفیل، شاخص آسیب به غشا و تست سریع تحمل به خشکی در گیاهان تحت تنش خشکی و آبیاری کامل اندازه گیری شد. بر اساس شاخص های غربال گری سریع چهار رقم مورد مطالعه غربال و به دو دسته مقاوم و حساس طبقه بندی شدند. نتایج نشان داد ارقام دیم دهدز و سبز استهبان تحمل بیشتری به تنش آبی نسبت به سیاه و شاه انجیر دارند. این شاخص ها گرچه برای غربال گری سریع تحمل به خشکی مفید بودند اما برای یک برنامه ی غربال کارامد کافی نیستند. در ادامه ی آزمایشات، میزان رنگدانه ها، آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیرآنزیمی نیز اندازه گیری شد. نتایج نشان داد چهار رقم انجیر مورد مطالعه تفاوت واضحی در نحوه پاسخ به تنش آبی از خود نشان دادند. در شرایط تنش خشکی، رقم دیم دهدز میزان رنگدانه بیشتر و فعالیت آنزیمی بیشتری نسبت به سایر ارقام داشت. همچنین مشخص شد آنزیم کاتالاز فعالیت آنتی اکسیدانی موثری در ارقام مورد بررسی نداشت. تنش آبی به طور معنی داری میزان ?-توکوفرول را در هر چهار رقم انجیر افزایش داد ولی باعث کاهش معنی دار غلظت اسید اسکوربیک در آنها شد. بیشترین میزان بیان پروتئین در رقم دیم دهدز در شرایط تنش در آزمایشات الکتروفورز دو بعدی، مقاومت بهتر این رقم به شرایط کم آبی را تأیید کرد.