تحلیل ساختار بازار جهانی زعفران و قدرت بازار ایران

این مطالعه با هدف تحلیل ساختار بازار جهانی زعفران و ارزیابی قدرت بازار ایران در بازار صادراتی زعفران صورت گرفت. برای ارزیابی ساختار بازار جهانی زعفران از شاخص های هرفیندال- هیرشمن، سهم بزرگترین صادرکننده و سهم چهار صادرکننده بزرگ استفاده شد. این شاخص ها بر اساس مقدار و ارزش صادرات زعفران محاسبه گردید. در تحلیل قدرت بازار ایران نیز از شاخص لرنر و همچنین تصریح قیمت صادراتی زعفران ایران استفاده شد. شاخص لرنر نیز تحت دو فرض برابری هزینه نهایی با قیمت داخلی و همچنین ساختار بازارکورنو محاسبه گردید. در محاسبه شاخص قدرت بازار بر اساس ساختار بازار کورنو ابتدا تابع تقاضای زعفران ایران برآورد گردید. همچنین درتصریح قیمت صادراتی زعفران اثر نرخ ارز بر قیمت صادراتی با استفاده از تحلیل رگرسیون تعیین شد. در تصریح تابع تقاضای واردات و قیمت صادراتی زعفران از داده های گروهی از کشورها در دوره 2009-1994 بصورت داده های ترکیبی استفاده شد. کشورهای منتخب نیز شامل بحرین، بلژیک، کانادا، فرانسه، آلمان، هند، ایتالیا، ژاپن، کویت، عربستان، اسپانیا، سوئد، سوئیس و امارات متحده عربی می باشد. یافته های مطالعه نشان داد مقادیر شاخص های مورد استفاده برای ارزیابی ساختار بازار جهانی زعفران بسته به اینکه مقدار صادرات یا ارزش آن مورد توجه قرار گیرد متفاوت خواهد بود.بطور کلی نیز هر سه شاخص یاد شده نشان دادند که ارزش صادرات دارای تمرکز بیشتر از مقدار صادرات می باشد. اما در مجموع ساختار بازار جهانی زعفران غیر رقابتی ارزیابی گردید. همچنین بطور تلویحی مشخص شد میزان تمرکز در بازار جهانی زعفران تمایل به کاهش دارد. در تابع تقاضای واردات مشاهده شد که به ازاء 1 درصد افزایش تولید ناخالص انتظار می رود تقاضا برای زعفران ایران حدود 2/1 درصد افزایش یابد. مقدار شاخص لرنر تحت هر دو فرض حدود 3/0 به دست آمد که حاکی از وجود قدرت بازار ایران است. افزون بر شاخص لرنر تصریح تابع قیمت صادرات نیز بطور قطعی حاکی از قدرت بازار ایران در بازار صادراتی زعفران است. به گونه ای که ایران قادر است میان بازارهای مختلف سطوح مختلفی از قیمت را اعمال نماید. از دیگر یافته های این مطالعه یافتن نوعی از رابطه مکملی میان زعفران ایران و اسپانیا بود. کلید واژه ها: ساختار بازار، قدرت بازار، زعفران، ایران